Hai nàng Chiêu Quân nước Việt (I)

Đem thân dâng tướng giặc Trong lịch sử thế giới chưa từng có quân giặc nào bạo liệt gớm ghê như giặc Nguyên Mông. Vậy mà nước Đại Việt đã phải ba lần chống chọi và đã chiến thắng chúng. Năm 1284, quân Nguyên Mông sang xâm lược nước ta lần thứ hai. Đầu năm 1285, chúng đánh tới Gia Lâm, vây hãm thành Thăng Long. Trước thế giặc mạnh, thượng hoàng Trần Thái Tông và vua Nhân Tông đi thuyền nhỏ chạy tránh giặc ra vùng Ba Chẽ, một mặt dùng thuyền ngự ra vùng Ngọc Sơn để đánh lạc hướng quân giặc truy đuổi. Nhưng giặc vẫn phát hiện ra và đem thủy quân vây hãm suýt bắt được hai vua. Thoát Hoan - Thái tử con trai Hốt Tất Liệt, chiếm được kinh thành. Tướng Trần Bình Trọng thua trận tại bờ sông Thiên Mạc bị giặc bắt. Tình hình càng trở nên nguy kịch, một số tôn thất nhà Trần như Chương Hiến Hầu Trần Kiện, Chiêu Văn Hầu Trần Lộng, Chiêu Quốc Vương Trần Ích Tắc cùng bọn Phạm Cự Địa, Lê Diễm, Trịnh Long đem cả gia quyến đến đầu hàng giặc. Trước tình thế ngặt nghèo, hai vua Trần đành phải dùng mỹ nhân kế trì hoãn thế giặc. An Tư công chúa - Con gái út của đức Trần Thái Tông, em gái thượng hoàng Trần Thánh Tông - đẹp người, đẹp nết nguyện ra đi thực hiện kế sách này. Thượng hoàng cùng vua Nhân Tông gạt nước mắt tiễn biệt để Trung Hiếu Hầu Trần Dương và quan hầu cận Đào Kiện đưa công chúa trở lại kinh thành dâng cho Thoát Hoan. Sau đó, quân Trần tập trung lực lượng tổng phản công, chiến thắng liên tiếp ở nhiều mặt trận, quân Nguyên Mông đại bại. Thoát Hoan phải chui ống đồng để quân sĩ khiêng tháo chạy về nước. Và những tư liệu ít ỏi Quân dân Đại Việt ca khúc khải hoàn. Công chúa An Tư liễu yếu đào tơ đã có công lớn góp vào chiến thắng chung của cả dân tộc. Nhưng không thấy trong sử sách ghi chép một dòng một chữ về số phận của nàng ra sao. Đại Việt sử ký toàn thư chỉ chép vẻn vẹn: "Sai người đưa công chúa An Tư (em gái út của Thánh Tông) đến cho Thoát Hoan, là có ý muốn làm thư bớt tai nạn của nước vậy". Với những tư liệu ít ỏi đó, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã sáng tác tiểu thuyết lịch sử An Tư để ca ngợi và xót thương cho số phận bi kịch của nàng. Trong tác phẩm này, An Tư đã có người yêu là Chiêu Thành Vương Trần Thông (con cả của Thái úy Trần Nhật Hiệu) đã hy sinh trong trận chiến này. Khi Thoát Hoan tháo chạy, nàng đã quỳ bên mộ Trần Thông và nhảy xuống sông Cái tự vẫn. Dĩ Nguyên