Hà Lan khát tiền đạo: Cơn lốc màu da cam chỉ còn là mộng tưởng?

Hà Lan vẫn chưa tìm ra chân sút nào đủ khả năng đạt đến trình độ như Robin Van Persie (Ảnh: Getty Images)

Đó là một buổi tối tháng 10 tại Amsterdam. Mới chớm đông, nhưng có lẽ phải rất lâu rồi cổ động viên đội tuyển Hà Lan mới có cảm giác lạnh lẽo đến thế. Hà Lan để thua Cộng hòa Czech 2-3 trong khuôn khổ vòng loại EURO 2016, vào thời điểm mà đáng lẽ ra họ phải thắng để níu kéo chút hi vọng mong manh giành tấm vé play-off từ tay Thổ Nhĩ Kỳ.

Đau đớn và thất vọng, thất bại của Hà Lan còn như bị xát thêm muối bởi pha đánh đầu phản lưới nhà của tiền đạo đội trưởng Robin van Persie. Dù sau đó, anh và Klaas-Jan Huntelaar đã ghi bàn lập công chuộc tội, nhưng hai bàn thắng trước đó của Cộng hòa Czech, kèm theo pha phản lưới của Van Persie là quá đủ để kết liễu số phận Oranje.

Việc Hà Lan không thể tham dự EURO 2016 là một cú sốc của làng túc cầu thế giới. Thế nhưng có thể coi đây như là hệ quả tất yếu của cả một quá trình suy yếu đã diễn ra từ lâu của nền bóng đá Hà Lan, đặc biệt ở vị trí tiền đạo, vốn đã chạm đáy mới sau bàn phản lưới nhà của Van Persie.

Năm nay, cả Van Persie lẫn Huntelaar đều bước sang tuổi 33, độ tuổi bị coi là ở sườn dốc bên kia của sự nghiệp. Thực tế thì cả hai cũng đã chấp nhận hiện thực phũ phàng khi mà người thì dưỡng già tại Thổ Nhĩ Kỳ, còn người kia an phận trên ghế dự bị tại Schalke 04. Lần cuối cùng mà một trong hai cầu thủ này ghi được trên 20 bàn/mùa đã là từ mùa giải 2012/13, khi Van Persie giúp Manchester United đoạt chức vô địch Premier League. World Cup 2014 có thể coi là lần tỏa sáng cuối cùng của Van Persie trước khi ngọn lửa nhiệt huyết trong anh lụi tàn dần.

Van Persie đá chính và Huntelaar dự bị là hai nhân vật một tay kéo đội tuyển Hà Lan thiếu hụt lực lượng trầm trọng lọt vào tới top 3 World Cup, nhưng chính vầng hào quang giả tạo này chỉ làm cho người ta thêm bàng hoàng và bất ngờ bởi bộ mặt thật của Hà Lan tại vòng loại Euro. Van Persie và Huntelaar sa sút nhưng vẫn được tin cậy, vì trong tay Danny Blind lúc này cũng không có lựa chọn nào khả dĩ hơn.

Đáng buồn thay cho Hà Lan, mảnh đất từng sản sinh ra hàng tá tiền đạo đẳng cấp thế giới ở cả cấp độ đội tuyển lẫn câu lạc bộ giờ đây không thể sở hữu nổi một tiền đạo chất lượng.

Nền tảng thành công cho bóng đá Hà Lan những năm trước đây là hệ thống đào tạo trẻ mạnh, thiết lập nên bởi các học viện của các câu lạc bộ như Ajax Amsterdam hay PSV Eindhoven. Ajax và PSV nói riêng lẫn Eredivisie (Giải vô địch quốc gia Hà Lan) nói chung vẫn đang tạo ra các cầu thủ trẻ, chỉ có điều là những lứa măng non sau này chưa có được tài năng sánh ngang với các đàn anh. Đơn cử như danh hiệu Vua phá lưới Eredivisie từng là một thước đo giá trị để cân đong đo đếm chất lượng cầu thủ, khi sản sinh từ đây là những Ronaldo Lima, Robin van Persie hay Klaas-Jan Huntelaar. Tuy nhiên, nếu nhìn cận cảnh những vua phá lưới gần đây nhất có thể thấy sự suy giảm chất lượng đáng báo động.

Sau khi trở thành vua phá lưới Eredivisie, thành tích ghi bàn của các chân sút đều giảm đáng kể (Nguồn số liệu: Soccerway)

Không tiền đạo nào có thể ghi nhiều hơn số bàn thắng từng giúp họ đoạt vua phá lưới. Thậm chí có những cầu thủ, tổng số bàn thắng các mùa sau đó còn chưa vượt trội hơn mùa giải đỉnh cao của họ. Trong lúc Van Nistelrooy, Van Persie hay Huntelaar vẫn còn đang tung hoành tại các giải đấu lớn trời Âu, người Hà Lan đã quá tự tin mà quên bẵng đi thế hệ kế cận, để lại cho họ giờ đây một khoảng trống quá lớn khó có thể san lấp ngay lập tức.

Lí giải cho sự sa sút này có nhiều nguyên nhân. Đầu tiên là chính sách bán lúa non của các câu lạc bộ gián tiếp đẩy cầu thủ trẻ phải chín ép, buộc họ đương đầu với những thử thách quá lớn so giới hạn bản thân. Ngoài ra, mỗi khi một cầu thủ trẻ mới ra lò trong màu áo đội 1 Ajax hay PSV, giới truyền thông mộ điệu tiếp tay bằng những bài báo thổi phồng hay lời lẽ ca tụng những tài năng trẻ mới của xứ sở hoa tu-lip. Quá khứ đã có Ryan Babel và Eljero Elia, hiện tại là Anwar El Ghazi và Richairo Zivkovic đều đang dần "chết yểu" trước sức ép quá lớn.

Một nguyên nhân nữa có thể kể đến đó là mặt bằng chất lượng chung của Eredivisie suy giảm đã kéo theo sự đi xuống về chất lượng của cá nhân các tiền đạo. Giải vô địch quốc gia Hà Lan vốn nổi tiếng với những hàng hậu vệ hiếu khách, nhưng với độ khó từ Frank de Boer giảm xuống John Heitinga và bây giờ chỉ còn ở mức Bruno Martins Indi làm cho công việc ghi bàn của các tiền đạo trở nên dễ dàng hơn.

Khi chuyển sang thi đấu tại môi trường cạnh tranh và khốc liệt hơn, độ khớp về trình độ sẽ bị bộc lộ. Trường hợp của Memphis Depay hay Ryan Babel hoàn toàn có thể đổ lỗi cho sức ép truyền thông, nhưng những ca bệnh liên miên của hai anh em nhà De Jong, Siem và Luuk trong màu áo Newcastle United trong suốt 4 năm không chỉ là vấn đề của sự kém may mắn, mà đơn thuần là sự thua kém cùa họ về thể lực và trình độ để cạnh tranh trong môi trường bóng đá đỉnh cao như Premier League.

Depay "chìm nghỉm" ở Manchester United (Ảnh: Daily Mail)

Giờ đây, người Hà Lan buộc phải hài lòng những tiền đạo hạng hai như Bas Dost hay đặc biệt là Vincent Janssen, cầu thủ gây thất vọng tràn trề khi liên tiếp bỏ lỡ cơ hội trong màu áo Tottenham Hotspur. Các tiền đạo cánh, một thời từng là niềm kiêu hãnh của nền bóng đá nước này, cũng đang dần thất thế bởi lối đá đơn điệu không thể vượt qua được các xu hướng chiến thuật phòng ngự hiện đại. Thay đổi, cả trong cung cách đào tạo cầu thủ và tư duy chiến thuật là yêu cầu cấp thiết đặt ra cho nền bóng đá Hà Lan lúc này.

Tuy nhiên, cái chết của huyền thoại Johan Cruyff đang để lại một khoảng trống mông lung rộng lớn. Con tàu Hà Lan bay vẫn đang loay hoay tìm hướng đi đúng cho riêng mình. Muốn áp dụng lối đá tổng lực tôn vinh tên tuổi của Cruyff, không thể không cần những cầu thủ tấn công giỏi. Nhưng khi mà mũi đinh ba trong sơ đồ huyền thoại 4-3-3 đều gặp vấn đề, thật khó có thể tin Hà Lan sẽ sớm trở lại là một thế lực như trong quá khứ.

Hà Lan khó có thể tìm lại hình ảnh của thứ bóng đá tổng lực trong quá khứ

Hoàng Bách