Gỡ vướng trong cơ chế đầu tư đường cao tốc theo mô hình PPP

Trong kiến nghị gửi Bộ GTVT, TCC Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) cho biết đã và đang thực hiện đầu tư xây dựng và quản lý khai thác, thu phí hoàn vốn 06 dự án đường cao với cơ chế vay lại các nguồn vốn vay thương mại của các tổ chức tài chính quốc tế như nguồn OCR của ADB, nguồn IBRD của WB và huy động vốn chủ sở hữu của VEC cũng như nhận hỗ trợ đầu tư trực tiếp từ chính phủ thông qua các hình thức cấp phát vốn vay ODA, vốn Ngân sách nhà nước và phần vốn hỗ trợ đầu tư của Nhà nước sau đó được hạch toán chuyển thành vốn điều lệ của VEC để bảo toàn và hoàn vốn sau khi hoàn vốn phần vốn VEC huy động.

Hiện VEC đang thực thi cơ chế hòa chung dòng tiền 5 dự án đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, TP.HCM – Long Thành - Dầu Giây, Nội Bài – Lào Cai, Đà Nẵng - Quảng Ngãi và Bến Lức – Long Thành để hỗ trợ cho nhau khi thanh toán các khoản nợ đến hạn, thiếu hụt tạm thời theo phương án tài chính được duyệt.

Tới nay, VEC đã và đang thực hiện thành công 06 dự án đường cao tốc, với tổng vốn đầu tư huy động là 134.315 tỉ đồng; trong đó có 05 dự án thuộc trục cao tốc Bắc – Nam với tổng chiều dài 582,8km, chiếm trên 50% tổng chiều dài các tuyến đường cao tốc đã và đang thực hiện trên toàn quốc. Ba tuyến cao tốc VEC đang khai thác đã phục vụ khoảng 70 triệu lượt phương tiện an toàn và thông suốt. Thực tế đã minh chứng, các tuyến cao tốc do VEC đầu tư sau khi đưa vào khai thác đã làm thay đổi diện mạo bức tranh hạ tầng giao thông vận tải đất nước, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội các địa phương dọc tuyến và các vùng phụ cận, thu hẹp khoảng cách vùng miền, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân; đồng thời, góp phần bảo vệ an ninh-quốc phòng.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, thành công, để tiếp tục phát triển VEC cũng đang gặp những khó khăn, vướng mắc như không đủ điều kiện để tham gia đấu thầu các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng theo hình thức PPP do Bộ GTVT quản lý do là doanh nghiệp Nhà nước hoạt động theo mô hình Công ty TNHH MTV và đang chuyển đổi sang mô hình Công ty cổ phần nhà nước chiếm giữ 75% vốn điều lệ trực thuộc Bộ Giao thông vận tải hay khó khăn trong việc tiếp tục huy động vốn theo hình thức vay thương mại, phát hành trái phiếu công trình.

Do đó, Tổng công ty này đề xuất được tiếp tục thực hiện cơ chế chính sách theo Quyết định 1202/QĐ-TTg ngày 10.9.2007 của Thủ tướng Chính phủ về huy động vốn và về thu phí hoàn vốn và kinh doanh khai thác cũng như được tham gia đấu thầu các dự án đường cao tốc đầu tư theo hình thức PPP bằng cách thành lập các công ty cổ phần dự án trên cơ sở liên doanh hoặc liên kết với các nhà đầu tư trong và ngoài nước mà VEC là cổ đông với 29% vốn điều lệ (trên cơ sở sử dụng vốn điều lệ của VEC để giao), được sử dụng kinh nghiệm, năng lực quản lý của VEC để tham gia đấu thầu. VEC được huy động vốn để thực hiện xây dựng dự án theo hợp đồng liên doanh góp vốn đầu tư.

VEC cũng kiến nghị điều chỉnh sang phương thức đầu tư BOO cho các dự án VEC đã được giao làm chủ đầu tư và căn cứ vào phương án tài chính được duyệt, VEC được ký hợp đồng với Cơ quan nhà nước có thẩm quyền để VEC hoạt động theo chế độ tự chủ về tài chính nhằm chủ động trong việc huy động vốn và sử dụng vốn để đầu tư các dự án tiếp theo.

VEC đề xuất là chủ đầu tư và quản lý các dự án đường cao tốc sử dụng hỗn hợp nguồn vốn ODA, NSNN và vốn vay thương mại OCR/IBRD của các ngân hàng quốc tế và nguồn vốn khác do VEC huy động để đầu tư trực tiếp như dự án đường cao tốc TP.HCM – Long Thành - Dầu Giây, Nội Bài – Lào Cai, Đà Nẵng - Quảng Ngãi và Bến Lức – Long Thành.

Ngoài ra, VEC kiến nghị một số cơ chế cụ thể và phương thức để phối hợp với các Nhà đầu tư trong và ngoài nước thực hiện đầu tư dự án theo các hình thức Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT), Xây dựng - Sở hữu - Kinh doanh hoàn vốn (BOO).

Lâm Anh