FTA Việt Nam- EAEU: Mở rộng cơ hội xuất khẩu sang Nga

XK hàng dệt may sang Nga có nhiều lợi thế về quy tắc xuất xứ. Ảnh: Nguyễn Huế

Chính thức có hiệu lực từ tháng 10-2016, FTA Việt Nam –EAEU đang mở ra cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu (XK) sang thị trường Liên minh kinh tế Á-Âu. Trong đó, thị trường Nga được xác định là thị trường trọng điểm.

Theo bà Trần Đức Hạnh, chuyên gia nghiên cứu thị trường, so với 4 nước còn lại trong liên minh EAEU, Nga không chỉ có diện tích rộng lớn mà còn có dân số đông gấp 4 lần, GDP cao gấp 3,2 lần. Bên cạnh đó, kim ngạch XK từ Việt Nam sang Nga cũng tăng gấp 8,6 lần so với 4 nước còn lại. Nga còn có quan hệ thương mại lâu năm với Việt Nam. Hàng hóa XK sang Nga có thể tiếp tục đi sang 4 nước còn lại vì 4 cảng lớn vào khu vực đều nằm ở Nga.

Năm 2015, Việt Nam NK trên 824 triệu USD hàng hóa từ Nga, chiếm 0,4 tổng giá trị NK của Việt Nam, tăng 28% so với năm 2014 và XK sang Nga gần 2 tỉ USD, chiếm 1,1% tổng giá trị XK của Việt Nam, giảm 28% so với năm 2014.

Theo số liệu thống kê năm 2015, Việt Nam đứng số 48 trong các thị trường XK và số 21 trong các thị trường NK của Nga. Nga đứng thứ 24 trong số các thị trường XK và số 21 trong các thị trường NK của Việt Nam.

Các mặt hàng XK chính của Nga sang Việt Nam gồm: các mặt hàng dầu khí, sắt thép, phân bón, máy móc, thiết bị, ngọc trai, đá quý và NK từ Việt Nam các mặt hàng máy móc, thiết bị, hàng điện tử, ô tô, dược phẩm, sản phẩm nhựa. Việt Nam XK sang Nga các mặt hàng điện tử, may mặc, giày dép, nội thất, thủy sản, chè, cà phê và NK từ Nga các mặt hàng điện tử máy móc, thiết bị, điện tử, phân bón.

Phân tích về tiềm năng XK một số mặt hàng chính, bà Trần Đức Hạnh cho biết, để đẩy mạnh XK các mặt hàng Việt Nam có thế mạnh nhưng cũng là các ngành hàng Nga có thế mạnh như thủy sản, gỗ, ngũ gốc (trong đó có gạo) cần phải phân tích kĩ theo nhóm hàng.

Đối với những ngành mà Việt Nam có tiềm năng và Nga cũng có nhu cầu như: tơ, măng tre lá, tinh dầu, chế phẩm dành cho vệ sinh... nhưng chưa đẩy mạnh được XK, doanh nghiệp (DN) có thể khai thác thị trường ngách. Còn đối với những ngành Việt Nam có thế mạnh nhưng vẫn phải NK nhiều, thậm chí nhập nhiều hơn xuất như nhựa và các sản phẩm từ nhựa (nhập siêu gần 6,4 tỉ USD), rau củ ( nhập siêu hơn 1 tỉ USD) DN cũng phải có sự phân tích cụ thể đối với từng ngành hàng để tìm ra giải pháp hiệu quả đẩy mạnh XK

Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, XK hàng hóa sang Nga cũng có nhiều khó khăn, thách thức về vấn đề thanh toán, khoảng cách và vận chuyển. Ngoài ra vấn đề công khai, minh bạch về thông tin cũng như sự hạn chế về năng lực cũng đang là rào cản đối với DN Việt Nam.

Theo bà Bùi Kim Thùy, Phó trưởng Phòng xuất xứ hàng hóa, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, để tận dụng được các ưu đãi vào thị trường Nga nói riêng và thị trường EAEU nói chung DN buộc phải đáp ứng được các quy tắc xuất xứ và có được C/O ưu đãi. Hiện Việt Nam đang là đối tác đầu tiên kí được FTA với liên minh EAEU. Đây cũng là cạnh tranh tuyệt đối cho hàng hóa Việt Nam vào thị trường này.

Về quy tắc xuất xứ đối với một số mặt hàng XK vào Nga theo cam kết tại FTA Việt Nam – EAEU, hàng dệt may có quy tắc xuất xứ lỏng nhất, chỉ yêu cầu gia công tại Việt Nam. Đặc biệt với FTA Việt Nam - EAEU, XK hàng dệt may sang Nga còn bỏ được việc quy định tính thuế rất bất hợp lí là tính theo cân nặng được áp dụng trước khi FTA có hiệu lực.

Tuy nhiên đối với một số ngành khác như giày dép, nhựa, hàng điện tử thì lại không được áp dụng quy tắc xuất xứ linh hoạt. “Để tăng trưởng XK các DN nên chủ động ngiên cứu và so sánh về quy tắc xuất xứ của các FTA để tận dụng được xuất xứ tốt nhất", bà Thùy nhấn mạnh.

Nguyễn Huế