Doanh nghiệp than vẫn bị kiểm tra nhiều

Kiểm soát được tiêu cực phát sinh

Theo kết quả khảo sát mới nhất của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về thủ tục hành chính thuế, hải quan năm 2016 phản ánh một thực tế là DN ngày càng hài lòng hơn với những cải cách trong lĩnh vực này.

Cụ thể, điều này đã thể hiện ở những số liệu thuyết phục như: 84% DN cho rằng cơ quan thuế đã thường xuyên phối hợp để khắc phục sự cố kịp thời. Hơn 90% DN cho biết “hoàn toàn hài lòng” về việc tiếp cận thông tin thủ tục hành chính (TTHC) về hải quan qua trang web của ngành Hải quan; 86% DN cho biết, cơ quan hải quan (CQHQ) cung cấp thông tin thống nhất; 84% đánh giá thông tin là sẵn có, dễ tìm và 87% DN cho biết các biểu mẫu TTHC hải quan dễ điền…

Nhiều sai sót từ TTHC đang được sử dụng là cơ sở để cơ quan hải quan hoặc cơ quan thuế đánh giá, áp dụng nợ thuế. (Ảnh minh họa)

Chia sẻ về những thuận lợi này, đại diện một DN trong nước hoạt động trong lĩnh vực mua bán, chế biến và xuất khẩu khoáng sản cho biết, các văn bản luật: Luật Hải quan 2014, Luật quản lý thuế 2016… và các nghị định, các thông tư có nhiều hướng thay đổi đang gần tiệm cận với thực tế hơn như: Nghị định 08/2015/NĐ-CP, 19/2016/NĐ-CP, Thông tư: 38/2015/TT-BTC quy định về thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu hàng hóa và hiện nay ngành Hải quan đang lấy ý kiến dự thảo sửa đổi bổ sung Thông tư: 38/2015/TT-BTC để tạo điều kiện hơn nữa cho DN hoạt động tốt về xuất nhập khẩu và đồng thời cũng quản lý tốt hơn để tranh việc gian lận trong hoạt động này của DN.

Đặc biệt, DN này cũng đánh giá cao việc áp dụng khai báo dự liệu trên phần mềm khai báo và thông quan tự động nên DN không phải chờ duyệt theo giờ hành chính mà thực hiện 24/7. Đồng thời DN ít phải tiếp xúc nhiều với cán bộ hải quan nên sẽ tránh được các tiêu cực phát sinh.

Tại Hội thảo “Thay đổi trong bối cảnh thương mại, hải quan và thuế tại Việt Nam: Những quy định mới về hải quan và thuế” do EuroCham (Công đồng doanh nghiệp châu Âu) tổ chức mới đây, ông Thomas McClelland, Chủ tịch Tiểu ban Thuế và Chuyển giá thuộc EuroCham ghi nhận: “Trong vài năm trở lại đây, chúng ta đã thấy thực sự có những thay đổi trong thuế và hải quan. Hệ thống tự khai thuế, tự đánh giá thuế ở Việt Nam hiện nay rõ ràng đã tốt hơn rất nhiều so với trước đây, đặc biệt về mẫu khai thuế, thời gian để làm hồ sơ, nộp hồ sơ thuế… đã cải thiện hơn rất nhiều”.

Thủ tục hành chính còn nhiều phiền hà

Bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận trong việc cải thiện môi trường thuế và hải quan hướng đến mục tiêu tập trung vào bản chất hơn hình thức nhưng khó khăn, vướng mắc đối với cộng đồng DN liên quan đến thuế và hải quan vẫn còn rất lớn.

Khảo sát của VCCI cho thấy, vẫn có 31% DN cho biết phải chi trả chi phí không chính thức trong quá trình thực hiện TTHC hải quan, có tới 55% DN từng gặp vướng mắc khi tìm hiểu thông tin về chính sách, pháp luật thuế trong năm gần nhất; 41% DN gặp phiền hà trong thực hiện TTHC thuế. Trong đó, các DN FDI là nhóm có tỷ lệ gặp phiền hà cao nhất, chiếm tỷ lệ tới 53%.

DN vẫn bị thanh kiểm tra nhiều, trong đó ngoài cơ quan thuế còn có thêm một số tổ chức, cơ quan khác và nhiều nội dung thanh, kiểm tra chồng chéo, trùng lắp. Đặc biệt, cộng đồng DN châu Âu bày tỏ sự quan ngại đối với kiểm toán hải quan và những quy định xử phạt sai sót hành chính trong kê khai thuế. Cụ thể, những sai sót hành chính được sử dụng là cơ sở để cơ quan hải quan hoặc cơ quan thuế đánh giá, áp dụng nợ thuế và khoản phạt hoặc từ chối hoàn thuế đang được cho là thiếu công bằng cho DN.

Riêng kiểm tra sau thông quan, tỷ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn tăng khá mạnh so với năm 2015. Cụ thể, 38% doanh nghiệp cho biết nội dung kiểm tra bị chồng chéo, trùng lặp; 36% cho rằng thời gian kiểm tra luôn bị kéo dài hơn kế hoạch và 35% phải trả chi phí không chính thức trong các lần kiểm tra. Đặc biệt, về chi phí ngầm, theo kết quả khảo sát năm 2016, có 34% doanh nghiệp cho biết có hiện tượng trả chi phí không chính thức trong các lần thanh tra, kiểm tra thuế, tăng nhẹ so với năm 2014 (là 32%).Với các doanh nghiệp FDI, tỷ lệ này lên tới 44%.

Các DN thành viên của châu Âu cho rằng, việc đặt ra các điều luật để tận thu thuế và phạt nặng các lỗi hành chính sẽ làm xấu đi môi trường đầu tư vốn đã nhiều thách thức tại Việt Nam, làm xói mòn niềm tin của các DN nước ngoài, buộc họ phải xem xét lại các khoản đầu tư và hoạt động của mình tại thị trường Việt Nam.

“Bản chất của hành vi vi phạm hành chính, chẳng hạn như mâu thuẫn trong khai báo hải quan hoặc sai sót trong thủ tục phi thuế quan, đơn giản chỉ là một lỗi hành chính, không thể sử dụng làm cơ sở pháp lý để cơ quan hải quan hoặc cơ quan thuế áp dụng nợ thuế và khoản phạt hoặc từ chối hoàn thuế” - ông Thomas McClelland, Chủ tịch Tiểu ban Thuế và Chuyển giá thuộc EuroCham phân tích.

Vì vậy, theo các chuyên gia, để đạt được các mục tiêu trên cần tiếp tục có những nỗ lực rất lớn trong việc tiếp tục hoàn thiện các khuôn khổ, chính sách về thuế và hải quan cũng như cải thiện mạnh mẽ khâu diễn giải, thực thi ở các cấp địa phương.

Tuệ Liên