Để vải thiều Thanh Hà không còn "vị đắng": Không hẳn tại điệp khúc "được mùa, rớt giá"

Bài 1: Đi tìm hành trình cây vải Năm 2008, sản lượng vải thiều của Thanh Hà đạt hơn 40.000 tấn quả tươi. Lực lượng trung gian thu gom sản phẩm mọc như nấm khắp 25 xã, thị trấn của huyện; giá mua chỉ đạt 5.500 đồng/kg. Năm 2010, Thanh Hà mất mùa vải, sản lượng quả tươi chưa đầy 10.000 tấn. Thương lái tranh nhau gom hàng, đẩy giá bán lên cao. Họ giao hàng cho các xe container với giá bao nhiêu không rõ; chỉ biết rằng tại thành phố Hải Dương, người tiêu dùng muốn thưởng thức vải Thanh Hà phải mua với giá 20.000 đồng/kg, cao gấp rưỡi giá lực lượng trung gian mua tận gốc. Trò chuyện với chúng tôi, anh Lê Đình Điển, một người trồng vải thiều ở xã Thanh Cường (Thanh Hà), luôn miệng nhắc đến kỷ niệm buồn của gia đình. Anh kể: "Năm 1999, vải thiều bán được giá quá cao. Lúc đó, gia đình tôi chỉ có 3 sào Bắc bộ trồng vải thiều. Chừng đó thôi, tôi cũng thu được hơn 1 tấn quả tươi, bán được 30 triệu đồng, tương đương 6 cây vàng. Thấy lợi, tôi quyết định chuyển 7 sào ruộng khoán đang cấy lúa sang lập vườn trồng vải thiều. Nào ngờ khi vải cho thu hoạch thì giá "rẻ như cho". Năm 2007, gia đình tôi thu cả thảy 2,7 tấn quả, thu được 13,5 triệu đồng. Buồn quá, vợ chồng tôi bàn nhau chặt bớt đi, quay lại cấy lúa. Hiện tại tôi chỉ còn 5 sào trồng vải. Năm nay, vải được mùa, tôi thu không dưới 2 tấn quả. Đầu mùa, vải có giá 15.000 đồng/kg, còn khi chín rộ, giá chỉ 3.500 đồng/kg". Cũng giống như anh Điển, nhiều nông dân ở Thanh Hà không còn đủ kiên nhẫn duy trì diện tích vải. Họ đành chặt bỏ "cây vàng" một thời, chuyển sang trồng cây ăn quả khác hoặc cấy lúa. Vì vậy, tổng diện tích vải thiều của Thanh Hà hiện còn 4.800ha, giảm 1.700ha so với năm 2002. Trong đó, diện tích vải sớm, vải thiều lai đạt hơn 1.300ha. Năm nay, sản lượng vải quả tươi của Thanh Hà đạt hơn 30.000 tấn. Cách đây hơn 1 tháng, nông dân trong huyện đã thu gần 10.000 tấn quả thuộc trà sớm và vải lai, giá bán bình quân 10.000 đồng/kg, trong khi vào chính vụ chỉ đạt 3.500 - 5.000 đồng/kg. Đã từng được thưởng thức chất lượng vải thiều Thanh Hà, mới đây, một thương gia từ Hàn Quốc về tận huyện đặt mua 1.000 tấn. Thời cơ quý như vàng nhưng ngay cả Hiệp hội Thương mại và Sản xuất vải thiều Thanh Hà cũng bị " giật mình", trở tay không kịp. Bởi theo yêu cầu của khách, hiệp hội này không thể gom đủ hàng trong một vài ngày, nên phải tìm đến lực lượng trung gian. Chỉ chờ có vậy, lực lượng trung gian mặc cả giao hàng cho hiệp hội với giá quá cao. Rõ ràng, lợi nhuận thương lái thu được là không nhỏ. Trong khi đó người sản xuất vải thiều đành ngậm ngùi "đổ của đi" và chấp nhận nghe bài ca buồn "được mùa, rớt giá" . Công Đạo Bài 3: Lấy lại giá trị vốn có của vải Thanh Hà