Dập tắt “đốm lửa” thói quen không dễ dàng

Song thực tế ghi nhận cho thấy, một tháng trôi qua kể từ khi Luật Phòng chống tác hại thuốc lá có hiệu lực nhưng ở đâu đó nơi công cộng, nơi cấm tuyệt đối như bệnh viện, trường học, người ta vẫn dễ dàng bắt gặp những “đốm lửa” lập lòe trên môi người hút thuốc. Dù muốn hay không những người xung quanh khu vực ấy phải hít chung bầu không khí độc hại.

Ghi nhận của PV Báo CAND tại các quán cà phê ở TP Hồ Chí Minh, tình trạng nhân viên tiếp thị, quảng cáo thuốc lá các loại vẫn diễn ra vô tư. Tại nhiều quán nhậu bình dân, hằng đêm từ 19h trở đi, đều có nhân viên tiếp thị thuốc lá đến từng bàn, bán cho khách. Tại những khu vực tập trung các quán cà phê dễ dàng gặp nhân viên tiếp thị thuốc lá.

Tiếp thị thuốc lá tại một quán ăn ở quận 1, TP HCM.

Chiều 1/6, qua khảo sát tại 3 điểm bán thuốc lá trên đường Nguyễn Thị Minh Khai (quận 3), đường Đinh Bộ Lĩnh (quận Bình Thạnh), các chủ xe thuốc lá đều cho biết họ không để ý tới vấn đề nghiêm cấm người dưới 18 tuổi sử dụng, mua bán thuốc lá và cũng không thấy ai nhắc nhở, xử phạt về việc bán cho người dưới 18 tuổi. Trên các tuyến đường, những chiếc tủ in logo các thương hiệu thuốc lá Craven, Marlboro, Mildseven… vẫn tràn ngập. Tại đường Đinh Bộ Lĩnh (quận Bình Thạnh), cứ cách khoảng 50m thì có một tủ trưng thuốc lá trên lòng lề đường. Cứ như thế cho đến hết con đường, không dưới 10 điểm bán thuốc lá có tủ trưng là do công ty thuốc lá tài trợ để quảng cáo thương hiệu.

Khi vào thăm một vài bệnh viện, ghi nhận hầu như đều gắn các bảng “cấm hút thuốc lá”; “môi trường không thuốc lá” nhưng nhiều bệnh nhân vào khám bệnh vẫn hút thuốc như thường. Họ cũng không hề biết đây là môi trường cấm hoàn toàn.

Theo Thạc sĩ - bác sỹ Đinh Thạc, Bệnh viện Nhi đồng 1, hít khói thuốc thụ động được ví như “kẻ sát hại vô hình” nhưng tác động dữ dội nhất tới sức khỏe trẻ em về mặt hô hấp, dù rằng trẻ chỉ hít phải khói thuốc lá do người lớn thải ra. Trong đó có nguy cơ lớn bị nhiễm trùng đường hô hấp dưới, bao gồm viêm phế quản và viêm phổi. Và theo ước tính của các chuyên gia, mỗi năm có khoảng 150.000 - 300.000 trẻ em dưới 18 tháng tuổi bị viêm phế quản hoặc viêm phổi có liên quan đến khói thuốc lá. Những trẻ dưới 1 tuổi là con của những người hút thuốc bị viêm phế quản hoặc viêm phổi cao gấp đôi những người không hút thuốc. Chúng thường bị nặng hơn và thường phải nằm viện lâu hơn 20% thời gian so với con của những người không hút thuốc.

Thống kê của Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế), Việt Nam đang nằm trong nhóm 15 nước có số người hút thuốc nhiều nhất thế giới. Việt Nam đang có gần 20 triệu người đang hút thuốc lá và mỗi năm có khoảng 40.000 chết do thuốc lá. Không chỉ có vậy, ta còn trên 4 triệu người nghiện hút thuốc lào; khoảng 33 triệu người hít phải khói thuốc lá tự động từ người bên cạnh mình nghiện thuốc lá. Dự báo sẽ có 70 ngàn người chết mỗi năm vì thuốc lá tại Việt Nam vào năm 2030. Và đây không phải là con số “hù dọa”.

Được biết, trong Quyết định 1315/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về kiểm soát thuốc lá, nghiêm cấm hành vi hút thuốc lá tại nơi công cộng có hiệu lực từ 1-1-2010, trong đó các cơ quan có thầm quyền xử phạt là thanh tra liên ngành về y tế từ trung ương tới địa phương; các cơ quan quản lý thị trường; UBND các cấp; nhưng đến nay việc thực thi quyết định này vẫn còn trên giấy, thiếu sự quyết liệt.

Một cán bộ Trung tâm Truyền thông sức khỏe TP Hồ Chí Minh cũng cho biết: Việc xử phạt vi phạm hành chính đối với trường hợp vi phạm hút thuốc lá nơi công cộng hiện Bộ Y tế vẫn áp dụng theo mức xử phạt cũ nên không đủ sức răn đe. Còn xử lý theo Luật Phòng chống tác hại thuốc lá với những vi phạm kể cả trong kinh doanh, tiếp thị, cung cấp thuốc lá thì ta cũng chưa có thông tư hướng dẫn”.

Trên thực tế, những ai đã có thói quen hút thuốc lá, đặc biệt đã có “thâm niên” nhiều năm đều đã trải nghiệm được những mùi vị đắng cay của khói thuốc. Người nhẹ là những cơn mệt mỏi, khi thiếu thuốc, nặng thì đã biết sợ hãi bởi nguy cơ của ung thư phổi, bệnh lý mạch máu bị hủy hoại, cá biệt có người phải “đoạn chi” vì khói thuốc lá… Thế nhưng chuyện hài nhưng có thật đó là đã có những đấng mày râu phải chi tiền “nộp phạt” cho hàng chục lần nhậu với bạn bè sau mỗi lần “giao ước” bỏ thuốc không thành, cho thấy để một bộ luật đi vào cuộc sống cần phải có thời gian; nhất là để áp dụng “mệnh lệnh hành chính” thay đổi cả một thói quen đến mức nghiện của những người hút thuốc lá sẽ là không đủ và không dễ với những ghi nhận trên đây