Đằng sau vai trò của Iran trong khủng hoảng ngoại giao Vùng Vịnh

Đặc biệt, ông Sazhin rằng Iran đang “chiến thắng trong cuộc chiến vì Qatar”.

Một góc thủ đô Tehran. Ảnh: AFP

Saudi Arabia, Ai Cập, Bahrain, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và Yemen đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar vào ngày 5/6 kèm cáo buộc rằng nước này hỗ trợ khủng bố. Sau đó, đã có một vài quốc gia khác “theo chân” những nước này cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar.

Ngoại trưởng Qatar Mohammed bin Abdulrahman Al-Thani ngày 21/7 tuyên bố rằng Doha sẵn sàng tham gia đối thoại cùng Saudi Arabia, Bahrain, Ai Cập và UAE nếu 4 nước Arab này “tôn trọng chủ quyền, ngừng can thiệp vào công việc nội bộ của Qatar đồng thời tuân thủ luật quốc tế”. Tuy nhiên, các quốc gia này dường như chưa sẵn sàng. Trong khi đó, ở thời điểm hiện tại Qatar nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ các quốc gia khác, bao gồm Iran.

Saudi Arabia, Bahrain, UAE và Ai Cập ngày 22/6 đã gửi Qatar danh sách 13 điểm mà nước này phải thực hiện để chấm dứt khủng hoảng ngoại giao Vùng Vịnh. Trong đó bao gồm việc Qatar phải cắt quan hệ ngoại giao với Iran, đóng căn cứ quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ trên lãnh thổ nước này... Vậy nhưng, Qatar dường như sẽ không nhún nhường thực hiện 13 yêu sách này.

Ông Sazhin nhấn mạnh rằng Qatar từ chối các yêu sách một phần do tự tin vào nguồn kinh tế đặc thù của nước này. “Bốn quốc gia Arab đã thất bại và không thể khiến Qatar khuất phục sau cuộc tấn công trên nhiều mặt trận. Quốc gia nhỏ bé này đã từ chối yêu sách từ các đối thủ. Tuy nhiên, không có gì ngạc nhiên cả. Năm 2015, Quỹ tiền tệ Quốc tế đã xếp Qatar là quốc gia có thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới”.

“Qatar sở hữu 26,6 tấn vàng dự trữ. Quỹ dự phòng tài chính của nước này là 40 tỉ USD bên cạnh đó là quỹ đầu tư nhà nước gồm 300 tỉ USD. Hơn nữa, Qatar có thặng dư ngân sách ổn định trong khoảng 40 tỉ USD. Iran và Thổ Nhĩ Kỳ đã cùng giúp đỡ Qatar vượt qua cấm vận”, ông Sazhin cho hay.

“Mối quan hệ giữa Qatar và Iran rất thực tế. Hai nước này cùng quản lý mỏ khí đốt tại Vịnh Ba Tư. Theo truyền thông, mỏ này chiếm gần 100% sản lượng khí đốt của Qatar và 70% kim ngạch xuất khẩu của nước này. Đó là lý do Qatar cần cân bằng giữa Iran và lợi ích của Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC)”, ông Sazhin phân tích.

Ngoài ra ông Sazhin bổ sung rằng khủng hoảng Qatar “đã chia rẽ toàn bộ thế giới Arab” và Doha hiện đang trên bờ vực bị ép gia nhập Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC). Nhưng ông Sazhin cho rằng điều này nhiều khả năng đem tiêu cực đến các đối thủ của Qatar như Saudi Arabia hơn là chính Doha.

Theo chuyên gia này, Saudi Arabia muốn thống nhất thế giới Arab theo dòng Sunni chống lại Iran. Thậm chí đã từng xuất hiện lời kêu gọi thành lập khối quân sự tương tự như Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) để đối đầu với Iran ở Trung Đông. “Tuy nhiên, sự bất hòa trong chính GCC có thể làm chệch kế hoạch này. Căng thẳng giữa các quốc gia Arab nằm trong tay của Iran. Tehran một lần nữa chiến thắng tại Trung Đông”, ông Sazhin bày tỏ.

Chuyên gia này cho rằng bất chấp thực tế tình hình xung quanh Qatar ít nhiều ổn định thì các nỗ lực leo thang căng thẳng có thể vẫn xuất hiện trong tương lai, đặc biệt bắt nguồn từ Saudi Arabia. Tuy nhiên có một số quốc gia hỗ trợ Qatar là Mỹ, Pháp, Đức, Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Ông Sazhin cho rằng đóng góp của những quốc gia này sẽ góp phần giảm căng thẳng.

Chuyên gia Sazhin đồng thời nhận xét khủng hoảng ngoại giao Vùng Vịnh khó dẫn đến đối đầu quân sự bởi tất cả các bên liên quan đều có quan hệ kinh tế gần gũi và liên đới với nhau cũng như các thị trường toàn cầu. Đồng thời, ông Sazhin đưa quan điểm riêng rằng nhiều khả năng khủng hoảng ngoại giao Vùng Vịnh sẽ không được giải quyết nhanh chóng.

Hà Linh/Báo Tin Tức