Công khai kế hoạch sử dụng đất tới những người bị ảnh hưởng trực tiếp

Toàn cảnh buổi nghiệm thu. Ảnh: TH

Đối thoại sớm với người có đất thu hồi trước khi lập dự án, kế hoạch thu hồi đất

Theo Chủ nhiệm đề tài, đất đai là tài sản quý giá, vưa là tư liệu sản xuất, vừa là điều kiện cần thiết trong đời sống của tất cả mọi người. Chính vì vậy mà những vấn đề liên quan đến đất đai luôn là một lĩnh vực quan trọng phát sinh nhiều mâu thuẫn tranh chấp trong mọi thời kỳ, dưới mọi chế độ Nhà nước.

Ở Việt Nam, khiếu nại về đất chiếm một tỷ lệ lớn, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến vấn đề thu hồi đất, đền bù, giải tỏa. Việc giải quyết các khiếu nại trong lĩnh vực này là hết sức khó khăn, phức tạp; không ít các vụ việc trở thành điểm nóng, dẫn đến tình trạng khiếu kiện đông người vượt cấp, thậm chí đã xẩy ra những vụ án hình sự. Luật Đất đai 2013 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung liên quan đến việc thu hồi đất và bắt đầu có hiệu lực thi hành với nhiều điểm mới cần phải có thời gian để đánh giá.

Chính vì vậy, việc triển khai thực hiện nghiên cứu vấn đề thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về thu hồi đất là hết sức cần thiết.

Thu hồi đất là yêu cầu tất yếu của quá trình phát triển, đặc biệt là quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, ở nhiều địa phương đã xẩy ra tình trạng chính quyền thực hiện thu hồi đất tràn lan, có những dự án chưa được phê duyệt vẫn tiến hành thu hồi đất; việc thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng còn bất cập, chưa có cơ chế giải quyết rõ ràng, minh bạch; việc chuẩn bị phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa được các cấp chính quyền quan tâm đúng mức; một số địa phương thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành; chưa làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, giải thích cho nhân dân hiểu róc quy định của pháp luật hoặc né tránh, thiếu kiên quyết không giải quyết dứt điểm, làm cho việc giải phóng mặt bằng bị kéo dài nhiều năm….

Bên cạnh đó, nội dung khiếu nại về thu hồi đất tập trung vào việc bồi thường giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư. Khiếu nại việc thu hồi đất, bồi thường không thỏa đáng, không làm đúng các thủ tục theo quy định của pháp luật.

Để giảm thiểu khiếu nại và nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại về thu hồi đất, Ban Chủ nhiệm Đề tài đã đưa ra nhiều biện pháp.

Cần hoàn thiện pháp luật về đất đai, rà soát lại toàn bộ các quy định liên quan đến thu hồi đất và đền bù, giải phóng mặt bằng khi thu hồi đất; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai.

Đặc biệt là, xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở từng địa phương theo từng thời kỳ và công khai kế hoạch đó tới toàn dân, đặc biệt là những đối tượng bị ảnh hưởng trực tiếp tới kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất; hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; tăng cường công tác thanh, kiểm tra đối với việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng, giao đất, cho thuê đất kết hợp giải quyết tốt các khiếu kiện phát sinh từ việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Nâng cao hiệu quả công tác thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, tăng cường cơ chế đối thoại sớm giữa Nhà nước với người có đất thu hồi trước khi lập dự án, kế hoạch thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đồng thời giải quyết đồng bộ 3 vấn đề, đó là: Hoàn thiện việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; làm tốt công tác định giá đất, cần quy định chỉ có một loại giá đất; giải quyết kịp thời, đúng pháp luật về khiếu nại, tranh chấp về đất đai, không để tồn đọng, kéo dài, phát sinh những điểm nóng phức tạp…

Thiết lập nhóm tư vấn giải quyết khiếu nại về đất đai

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Đề tài cũng đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao việc giải quyết khiếu nại về thu hồi đất, tăng cường đối thoại trong quá trình giải quyết khiếu nại về thu hồi đất; tăng cường sự tham gia của các tổ chức đoàn thể xã hội, đặc biệt là sự tham gia của Hội Nông dân; mở rộng sự tham gia của luật sự và các tổ chức, cá nhân khác trong việc tư vấn cho người khiếu nại; thiết lập nhóm tư vấn giải quyết khiếu nại về đất đai, đặc biệt là việc thu hồi đất để thực hiện các dự án lớn mà có nhiều người có đất thu hồi thì cần có một nhóm gồm đại diện của cơ quan Nhà nước, chủ đầu tư là những người có chuyên môn về đề án và am hiểu pháp luật về khiếu nại để tư vấn, hỗ trợ thông tin cho người khiếu nại

Đẩy mạnh thanh tra trách nhiệm việc giải quyết khiếu nại của các cấp, các ngành; thực hiện phương châm giải quyết các tranh chấp hành chính từ cơ sở tránh vượt cấp T.Ư; rút kinh nghiệm từ việc thực hiện chủ trương giải quyết các vụ khiếu nại phức tạp, kéo dài theo Kế hoạch 1130 và 2100; chuyển mạnh việc giải quyết các khiếu nại về đất đai nói chung về thu hồi đất nói riêng sang cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính Tòa án nhân dân; mở rộng quyền của Tòa án nhân dân đối với khiếu kiện hành chính…

Phó Tổng Thanh tra Nguyễn Văn Thanh đánh giá cao quá trình nghiên cứu của Ban Chủ nhiệm Đề tài. Đề tài hết sức cần thiết đối với thực trạng thu hồi đất và giải quyết khiếu nại thu hồi đất hiện nay ở Việt Nam, các giải pháp đưa ra mang tính khả thi, phù hợp với thực tiễn pháp luật đất đai hiện nay.

Tuy nhiên, Phó Tổng Thanh tra cũng lưu ý một số vấn đề nhằm hoàn thiện đề tài như: Đề tài cần nghiên cứu thêm chính sách về pháp luật đất đai; cần nêu được cái bất hợp lý về pháp luật đất đai hiện nay; nhấn mạnh giá đất là một trong những nguyên nhân gây khiếu nại. Đồng thời, Đề tài cũng chỉ ra vấn đề quy hoạch kế hoạch dụng đất hiện nay là chưa phù hợp và cuối cùng nhấn mạnh thêm việc tham nhũng về đất đai là nguyên nhân gây khiếu nại trong việc thu hồi đất...

Với những đóng góp của Đề tài, Hội đồng Nghiệm thu xếp loại Khá.

Thái Hải