Cổ phiếu than: Vàng đen trở lại

Chỉ trong hơn 3 tháng qua, giá Than thế giới liên tục tăng trưởng – đạt mức tăng 112% trong vòng 1 năm, và đưa giá than từ vùng đáy của nhiều năm về gần với mức giá của 2012. Trên TTCK toàn cầu, từ Mỹ đến Australia và các quốc gia khu vực châu Á, cổ phiếu Than đã có sự quay lại ngoạn mục bất chấp những bất ổn vẫn đang diễn ra.

Chỉ cách đây 1 năm, ngay cả 3 gã khổng lồ của thị trường khoáng sản là BHP Billiton (NYSE:BHP), RIO Tinto (NYSE:RIO), Glencore (OTCPK:GLNCY) đều coi Than là nhóm tài sản yếu nhất của mình. Vậy mà chỉ số Market Vectors-Coal ETF (NYSEARCA:KOL) đã tăng trưởng tới 110% trong năm 2016.

Gần đây sau những thông tin khả quan hơn từ bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ, cổ phiếu ngành than đã tăng trưởng mạnh mẽ trở lại. Có thể kể đến như ngay trong ngày 10/11/2016, nhóm các cổ phiếu than đã bật tăng mạnh như: OTCPK: BTUUQ +43,2%, FELP +25,4%; OTCQB: RHNO +20,7%, CLD +16,7%, WLB +17,5%, WMLP +19,4%, ARCH +11,2%, CNX +6%, AHGP +5,8%, ARLP +4,1%.

Cổ phiếu than Việt Nam - Đầu tư hay đầu cơ

Bản chất hoạt động của các công ty Việt Nam không giống như các doanh nghiệp than thế giới có quyền của chủ mỏ. Các công ty than Việt Nam phần lớn hoạt động khai thác theo kế hoạch và theo định mức được giao từ Công ty mẹ Vinacomin. Khi giá than tăng, phần lợi thế sẽ dồn về công ty mẹ, các công ty con hưởng định mức lãi theo kế hoạch và theo quy mô doanh thu (khoảng 3%/doanh thu).

Tất nhiên việc giá than tăng lên và lượng tồn kho lớn sẽ có lợi cho công ty mẹ, qua đó giảm áp lực cho các công ty con. Xét về hiệu quả kinh doanh, các công ty con sẽ chỉ được lợi khi Quy mô doanh thu tăng trưởng (do sản lượng tăng hoặc do chi phí khai thác tăng khi chuyển từ lộ thiên sang khai thác hầm lò làm tăng giá bán), và chủ động tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất (chi phí lớn nhất của các công ty trong ngành thường là khấu hao, nhân công, và lãi vay).

Tuy nhiên, khi nhìn lại chỉ số các cổ phiếu than, dễ dàng nhận thấy đa số các công ty sau thời gian dài giá cổ phiếu sụt giảm nhanh hơn giá than, đã bắt đầu về mức độ hợp lý. Định giá có chiết khấu so với sổ sách và mức chi trả cổ tức kế hoạch bắt đầu hấp dẫn so với lãi suất ngân hàng.

BSC cho rằng khó có thể đánh giá liệu xu hướng giá than tăng sẽ tiếp diễn bao lâu, nhưng các yếu tố hiện tại cũng đã đủ đề nhà đầu tư nghiêm túc nhìn lại cơ hội trong nhóm cổ phiếu than. Từ đó lựa chọn các cổ phiếu có định giá hấp dẫn, tỷ lệ cổ tức cao, doanh thu lớn, trữ lượng tốt và thanh khoản đảm bảo. Câu hỏi đầu cơ hay đầu tư sẽ tùy thuộc vào góc nhìn của mỗi người.