Chung tay hành động để chấm dứt nạn tảo hôn

Vấn nạn toàn cầu

Hiện nay trên toàn thế giới, có hơn 700 triệu phụ nữ kết hôn ở độ tuổi trẻ em. Cứ 3 phụ nữ thì có 1 người kết hôn trước tuổi 15 (khoảng 250 triệu người). Tại Việt Nam, tảo hôn xảy ra ở 63 tỉnh thành trên cả nước. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây ra nhiều hệ lụy đối với bản thân, gia đình, gánh nặng cho xã hội. “Hiện có quá nhiều trẻ mang thai sớm, chưa hoàn thiện về giải phẫu và sinh lý tâm lý đã bị ép buộc phải trở thành cha mẹ”, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cảnh báo.

Theo Thứ trưởng Tiến, tảo hôn làm suy giảm số lượng và chất lượng dân số. Tầm vóc và tuổi thọ trung bình của các dân tộc ít người cũng đang thấp dần. Những vùng tảo hôn, tuổi thọ trung bình chỉ xấp xỉ 45 tuổi.

Tảo hôn đang xảy ra ở 63 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Theo số liệu từ Tổng điều tra Dân số và Nhà ở, cả nước có 9 tỉnh có trên 5% dân số nam 15 - 19 tuổi và 14 tỉnh có trên 5% dân số nữ 15 - 17 tuổi đã từng kết hôn. Các tỉnh có tỷ lệ tảo hôn cao nhất là: Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Hà Giang, Kon Tum.

Tổng cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình (DS - KHHGĐ) cũng vừa khảo sát tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở 44 xã của 9 huyện thuộc tỉnh Lào Cai, phát hiện 224 cặp kết hôn cận huyết. Trong đó, có 221 cặp là con bác lấy con dì; con chị gái lấy con em trai; cháu lấy dì; chú lấy cháu; cháu lấy cô. Nhiều chuyên gia dân số nhận định, nếu khảo sát ở các tỉnh miền núi Tây Bắc và các vùng đồng bào dân tộc ở miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam bộ, Nam Bộ… cũng sẽ cho kết quả tương tự. Nạn tảo hôn đã ảnh hưởng trầm trọng tới cuộc sống và sức khỏe của các em, làm mất đi cơ hội và cản trở tương lai của các em.

Nạn tảo hôn cần được xóa bỏ

Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc giải quyết tình trạng tảo hôn. Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 và Luật Trẻ em năm 2016 đã nghiêm cấm tảo hôn và các hoạt động liên quan tới việc tổ chức và hỗ trợ tảo hôn. Năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn giai đoạn 2015-2025.

Năm 2015, 193 quốc gia thành viên Liên Hợp quốc đã thông qua 17 Mục tiêu Phát triển bền vững (SDG) với 169 chỉ tiêu cụ thể, Việt Nam đang xây dựng Kế hoạch cụ thể để thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững, trong đó có Mục tiêu thứ 3 là “Bảo đảm cuộc sống lành mạnh và hạnh phúc cho tất cả mọi người ở mọi lứa tuổi” và Mục tiêu thứ 5 là “Đạt được bình đẳng giới và trao quyền cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái”. Để đạt được những mục tiêu này, vấn đề tảo hôn cần được quan tâm, giải quyết một cách nghiêm túc và hiệu quả trong thời gian tới.

Theo bà Trương Thị Mai, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Dân vận Trung ương cần tiếp tục tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, hỗ trợ sinh kế cho các gia đình nhằm phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong đó dành ưu tiên cho các địa bàn trọng điểm và một số dân tộc thiểu số có tỷ lệ tảo hôn cao. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức và người dân, trong đó có các tổ chức Liên hợp quốc, các tổ chức quốc tế, các tổ chức xã hội, các nhà khoa học và các cộng đồng dân tộc thiểu số… trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật nhằm hình thành các chuẩn mực xã hội mới tiến bộ hơn, thúc đẩy bình đẳng giới để trẻ em gái có cơ hội được đi học, được đào tạo nghề, có việc làm, có được cuộc sống hạnh phúc thật sự cùng với việc tăng cường các biện pháp mang tính chất phòng ngừa như: truyền thông, tư vấn, vận động thay đổi nhận thức, nâng cao dân trí cho người dân ở vùng dân tộc thiểu số.

Cùng với đó cần phải có sự hợp tác chặt chẽ hơn ở tất cả các cấp. Điều này đòi hỏi tất cả các Bộ, ban, ngành ở tất cả các cấp, các tổ chức xã hội dân sự, cộng đồng quốc tế và Liên hợp quốc cùng hành động để chấm dứt tình trạng tảo hôn. Tất cả mọi người cần phải chung tay giúp mang lại ước mơ, hoài bão cho trẻ em.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TBXH Đào Hồng Lan cho biết, tảo hôn ở lứa tuổi trẻ em được xem như sự vi phạm quyền con người của trẻ em, quyền được sống và phát triển lành mạnh toàn diện, quyền được bảo vệ khỏi bị bóc lột, bạo lực và xâm hại tình dục, đi ngược lại tinh thần của Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em đã được Việt Nam phê chuẩn năm 1990), Hiến pháp năm 2013, Luật Hôn nhân gia đình năm 2014. Luật Trẻ em năm 2016 quy định các hành vi bị nghiêm cấm có hành vi “tổ chức, hỗ trợ, xúi dục và ép buộc trẻ em tảo hôn (Khoản 4 Điều 6 Luật Trẻ em). Tuy nhiên, giải quyết nạn tảo hôn cần có sự phối hợp đồng bộ về trách nhiệm và hành động của các bộ, ngành, tổ chức chính trị- xã hội, tổ chức xã hội; gắn liền với các biện pháp, chương trình về giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm, giảm nghèo, chương trình xây dựng nông thôn mới, bảo vệ trẻ em, xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng hạnh phúc, truyền thông biến đổi hành vi về bình đẳng giới, thực hiện quyền trẻ em.

Mai Hòa