Chủ động nguồn nước tưới tiêu
(ĐTTCO) - Do chịu ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, tình hình thời tiết trên địa bàn tỉnh Đắk Nông diễn biến phức tạp, mùa mưa năm 2016 bắt đầu muộn và kết thúc sớm hơn, tổng lượng mưa thấp hơn trung bình những năm gần đây. Mùa khô đến sớm, nắng nóng diễn ra gay gắt, thời tiết liên tục hanh khô. Vì thế, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông phải huy động, tập trung mọi nguồn lực để phòng chống hạn hán, đáp ứng nhu cầu tưới tiêu của người dân.
Nguồn nước khó khăn
Trước tình trạng nắng nóng gay gắt của mùa khô năm 2015-2016 cũng như nhu cầu nước tưới cho sản xuất nông nghiệp tăng cao, khả năng tình hình hạn hán, thiếu nước sẽ diễn ra trên diện rộng và phức tạp hơn so với những năm trước. Nhận định hạn hán sẽ xảy ra ở khu vực thuộc phía Bắc của tỉnh, nhưng gay gắt và khốc liệt nhất là ở khu tưới của một số công trình có dung tích và diện tích lưu vực nhỏ, nguồn sinh thủy ít hoặc một số công trình có diện tích tưới lớn trên địa bàn huyện Đắk Mil, Cư Jút và Krông Nô.
Kết thúc mùa mưa có 4 hồ chứa trên địa bàn huyện Cư Jút chỉ tích nước được 20-30% dung tích thiết kế, 3 hồ chứa trên địa bàn huyện Đắk Mil chỉ tích được 70-80% dung tích thiết kế. Khu tưới của một số công trình thủy lợi trên địa bàn các huyện Đắk G’long, Đắk Song, Tuy Đức và Đắk R’lấp nhiều khả năng xảy ra hạn cục bộ.
Các hệ thống trạm bơm như: buôn Choáh (xã Buôn Choáh), Đắk Rền (xã Nâm N’đir) và D12 (buôn Sứk, xã Quảng Phú, huyện Krông Nô) với 10 trạm bơm lấy nước từ sông Krông Nô phục vụ tưới cho 2.954,5ha cây trồng các loại. Nhưng nguồn nước cung cấp cho các trạm bơm phụ thuộc gần như hoàn toàn vào tần suất, lưu lượng, thời gian xả nước của thủy điện Buôn Tua Srah nằm phía thượng nguồn.
Căn cứ tình hình thời tiết, nguồn nước tại các hồ chứa và trên các sông suối, các chi nhánh của công ty đã tham mưu, phối hợp với phòng Nông nghiệp-Phát triển nông thôn các huyện xây dựng kế hoạch sản xuất vụ Đông Xuân năm 2015-2016. Mặc dù các địa phương đã xây dựng lịch thời vụ, xác định thời gian gieo trồng, tuy nhiên ý thức của người dân trong việc sử dụng nước còn chưa cao gây khó khăn cho công tác điều tiết nguồn nước.
Đắp đất nâng cao ngưỡng tràn, nâng diện tích trữ nước.
Chủ động chống hạn
Nhờ chủ động trong công tác phòng chống hạn hán, vụ Đông Xuân năm 2015-2016, công ty thực hiện phục vụ tưới nước, tiêu nước, cấp nước cho hơn 31.000ha cây trồng các loại. Để hoàn thành nhiệm vụ, thời gian vừa qua các chi nhánh công ty đã chủ động sửa chữa, trám vá các hư hỏng tại các công trình trên địa bàn quản lý. Phối hợp với UBND các xã và các đơn vị liên quan xử lý, lập biên bản nhắc nhở các tập thể, cá nhân lấn chiếm, tự ý tháo mở, vận hành các công trình không đúng quy trình nhằm mục đích không để xảy ra tình trạng lãng phí nguồn nước. Đồng thời tuyên truyền, vận động người dân hiểu về lợi ích của việc bảo vệ các công trình thủy lợi.
Cử cán bộ, công nhân viên trực tiếp quản lý theo địa bàn, quá trình vận hành đóng mở các cống lấy nước theo đúng lịch đã thống nhất với địa phương. Tổ chức phát dọn, nạo vét, bảo dưỡng các thiết bị vận hành của các công trình trước vụ sản xuất. Làm việc với Công ty Thủy điện Buôn Kuốp để xây dựng lịch xả nước của nhà máy thủy điện Buôn Tua Srah, phục vụ đảm bảo điều tiết nước, để các hệ thống trạm bơm Buôn Choáh, Đắk Rền và D12 Buôn Sưk bơm tưới.
Ngoài ra, các chi nhánh công ty chủ động tích nguồn nước tại các hồ chứa ngay từ cuối mùa mưa để đảm bảo tích nước đủ đến dung tích thiết kế. Tổ chức đắp nâng cao ngưỡng tràn của các công trình có dung tích nhỏ, có thể xảy ra tình trạng hạn hán vào cuối vụ để đảm bảo tích thêm nguồn nước. Tổ chức khảo sát, hỗ trợ kinh phí cho các địa phương đắp các đập tạm trên suối dâng nước vào hệ thống kênh mương nội đồng. Đối với diện tích có thể hạn cục bộ, công ty tiến hành tìm nguồn tưới bổ sung hoặc hỗ trợ xăng dầu cho người dân tự bơm tưới.
Các cán bộ công ty phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động người dân gieo trồng sớm, tranh thủ nguồn nước, gieo trồng giống lúa ngắn ngày, chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp đối với diện tích khó khăn về nguồn nước. Bênh cạnh đó, công ty còn xây dựng kế hoạch cấp nước dài hạn trong toàn vụ Đông Xuân 2015-2016 trên cơ sở lịch thời vụ của địa phương, thống nhất lịch đóng mở nước các công trình thủy lợi với UBND các xã. Lập phương án chống hạn cho từng công trình, dừng sản xuất lúa đối với các công trình không đủ nước tưới đến cuối vụ, ưu tiên phục vụ cây công nghiệp, giảm thiệt hại do hạn hán gây ra.
Phát dọn kênh mương khơi thông dòng chảy.
Cấp đủ nước vụ mùa, vụ Thu Đông
Đến nay một số địa phương người dân đã thu hoạch xong lúa vụ Đông Xuân 2015-2016, đang chuẩn bị làm đất vụ mùa. Nhưng tại những địa bàn vừa trải qua tình trạng hạn hán, do nguồn nước trong các hồ chứa còn rất ít, nhất là những hồ chứa hết nước trong vụ Đông Xuân, nên dự báo công tác chuẩn bị sản xuất vụ mùa sẽ gặp nhiều khó khăn.
Trong vụ mùa năm 2016, Công ty Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông thực hiện phục vụ tưới nước, tiêu nước, cấp nước cho 6.401,7ha. Để hoàn thành chỉ tiêu, kế hoạch đề ra, đảm bảo công tác tưới, tiêu, cấp nước cho vụ mùa năm 2016, cũng như đảm bảo an toàn cho công trình trong mùa mưa bão và có kế hoạch tích trữ nước cho vụ Đông Xuân 2016-2017, công ty đề ra nhiều giải pháp quyết liệt. Trong đó, kiểm tra, phát dọn các công trình đầu mối, các hệ thống kênh mương, không để cây, cỏ, bụi rậm gây mất an toàn công trình hoặc làm bồi lấp, ách tắc dòng chảy, thường xuyên sửa chữa, bảo dưỡng công trình.
Quy trình vận hành lấy nước cho Nhân dân sản xuất phải đúng kế hoạch đề ra không để xảy ra tình trạng ngập úng vào mùa mưa lũ. Tiến hành rà soát diện tích trồng lúa nước và diện tích mạ, rau, màu, cây công nghiệp ngắn ngày để có kế hoạch cấp nước hợp lý. Phối hợp với chính quyền địa phương vận động Nhân dân gieo sạ tập trung, đúng thời vụ.
Bên cạnh đó, công ty còn chủ động phối hợp với chính quyền địa phương, căn cứ vào lịch thời vụ, xây dựng lịch điều tiết nước vụ mùa năm 2016 nhằm đảm bảo nước tưới, không để diễn ra ngập úng và mất an toàn công trình trong mùa mưa bão.
Theo dõi tình hình thời tiết, phối hợp với Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn tỉnh để vận hành công trình hợp lý, đảm bảo tích nước đủ vào cuối mùa mưa để phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân 2016-2017. Phối hợp với chính quyền địa phương từng bước tháo gỡ các trường hợp vi phạm hành lang an toàn công trình từ lâu, ngăn chặn các trường hợp vi phạm hành lang an toàn công trình mới. Tăng cường kiểm tra, bảo vệ các thiết bị công trình và sửa chữa kịp thời để đảm bảo an toàn công trình và vận hành điều tiết tưới tiêu.
Kế hoạch vụ Thu Đông năm 2016, công ty sẽ cung cấp nước tưới cho 486,8ha. Trong đó 60ha lúa nước trên địa bàn xã Ea Pô (huyện Cư Jút) và 426,8ha lúa nước trên địa bàn xã Nam Xuân và xã Buôn Choáh (huyện Krông Nô). Để thực hiện tốt nhiệm vụ, kế hoạch đã đề ra, công ty chỉ đạo các chi nhánh phối hợp với UBND các xã vận động Nhân dân gieo sạ đúng thời vụ, tập trung, phát dọn, kiểm tra hệ thống kênh mương không để bồi lấp, gây ảnh hưởng dòng chảy. Thường xuyên bảo dưỡng máy móc vận hành, quy trình vận hành lấy nước cho Nhân dân sản xuất theo đúng kế hoạch, lịch điều tiết.
