Cháy nhà ra… trách nhiệm

Vì sao “con voi chui lọt lỗ kim”?

Phòng thấp, chật chội, bí và chỉ có mỗi lối thoát hiểm là cầu thang bộ, thế nhưng cơ sở kinh doanh karaoke Victoria tại số 95 Tam Trinh (quận Hai Bà Trưng) vẫn đông khách vì giá cả bình dân. Qua tìm hiểu, căn nhà này vốn được xây cho hộ gia đình ở, rồi được cho thuê để làm dịch vụ karaoke. Anh Nguyễn Toàn, quản lý lâu năm của cơ sở xác nhận: “Xưa nơi đây là nhà cũ, được cải tạo lại để kinh doanh. Nay theo yêu cầu của các cơ quan chức năng, chúng tôi phải tháo biển quây kín bốn tầng nhà”. Hỏi đến công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC), bảo đảm an toàn trong hoạt động, anh Toàn cho biết bản thân anh và chủ quán cũng thấy giật mình, sau những vụ cháy cơ sở karaoke trên địa bàn Hà Nội. “Rút kinh nghiệm, chúng tôi đã phải tức tốc thay 6 bình chữa cháy mini mới, đầu tư tiền mua thang dây để tiện cho công tác PCCC”, anh Toàn cho hay.

Triệu Việt Vương là con phố có khá nhiều cơ sở kinh doanh karaoke bắt mắt, với những tấm biển quảng cáo cỡ lớn, nhưng trái ngược lại cửa thoát hiểm không bảo đảm, chuông báo cháy không hoạt động. Thậm chí cơ sở First karaoke ở 80 Triệu Việt Vương còn chưa có giấy phép kinh doanh. Ngày 5-11 vừa qua, Đoàn kiểm tra liên ngành của UBND quận Hai Bà Trưng tiến hành kiểm tra các cơ sở số 105, 107 và 80 phố Triệu Việt Vương và đã lập biên bản xử lý với nhiều lỗi vi phạm nghiêm trọng.

Xuôi xuống phố Triều Khúc, Chiến Thắng (quận Thanh Xuân), chúng tôi cũng ghi nhận đa số cơ sở kinh doanh karaoke được đầu tư hàng chục phòng hát cao cấp, và hầu hết các cơ sở đều không chú trọng đến công tác PCCC. Điển hình cơ sở Alibaba trên đường Chiến Thắng không trang bị dụng cụ cứu hỏa. Để trang trí phòng ốc, cơ sở còn bố trí các hộp nến để thắp cho phòng thêm lung linh và được xác định có nhiều điều kiện dễ xảy ra hỏa hoạn.

Ở một địa bàn khác là cơ sở karaoke Hoa Đô trên phố Trần Duy Hưng, được cấp phép hoạt động từ năm 2012 với quy mô hoạt động một phòng hát, nhưng thực tế chủ cơ sở xây dựng bốn phòng. Cơ sở Hoa Đô cũng chưa một lần tiến hành bảo dưỡng hệ thống trang thiết bị PCCC, bình cứu hỏa mini không hoạt động, lối thoát hiểm không bảo đảm, đèn thoát hiểm lắp chưa đúng vị trí...

Soi chiếu vào quy chuẩn QC17:2013/BXD và Thông tư số 19/2013/TT-BXD của Bộ Xây dựng quy định chi tiết việc lắp đặt biển quảng cáo, thì biển ngang chỉ có chiều cao tối đa 2 m, chiều ngang không được vượt quá giới hạn chiều ngang mặt tiền; Nếu biển dọc, chiều ngang tối đa 1 m, chiều cao tối đa 4 m nhưng không vượt quá chiều cao của tầng công trình. Như vậy, chưa nói đến thiết kế chưa bảo đảm PCCC, việc lắp đặt biển quảng cáo sai quy định, thậm chí bịt kín mặt tiền từ tầng hai lên hết chiều cao của công trình là những lỗi vi phạm nghiêm trọng trong bảo đảm mỹ quan đô thị và công tác PCCC. Ông Trần Văn Thưởng - Phó Phòng Quản lý Văn hóa (Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội) cho biết, để thu hút khách, các cơ sở karaoke thường làm biển hiệu to, bắt mắt. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, làm sai thiết kế ngôi nhà và không bảo đảm quy định phòng, chống cháy nổ.

Cần chấm dứt tình trạng buông lỏng quản lý

Kết quả của đợt tổng kiểm tra, rà soát hoạt động đối với 1.204 cơ sở karaoke trên toàn địa bàn thành phố, thì có tới 1.003 cơ sở vi phạm về PCCC. Theo quy định, trước khi xây dựng cơ sở kinh doanh karaoke có khối tích từ 1.500 m3 phải lập hồ sơ thiết kế và gửi cơ quan Cảnh sát PCCC để duyệt; xây dựng xong phải có nghiệm thu về PCCC trước khi hoạt động. Đối với cơ sở có khối tích dưới 1.500 m3 phải trang bị phương tiện, thiết bị an toàn về PCCC phù hợp với quy mô, quy chuẩn. Trong quá trình hoạt động, không được tự ý thay đổi thiết kế ban đầu đã được cấp phép. Song các quy định này đều không được tuân thủ.

Nhiều người đặt ra câu hỏi với cơ chế kiểm tra, giám sát có mật độ dày đặc bởi nhiều cơ quan chức năng, từ cấp phường, xã, cấp quận, huyện đến Phòng Quản lý Văn hóa (Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội), Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ; Sở Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy Hà Nội… vậy sao những lỗi vi phạm về bảng hiệu và PCCC đã không được xử lý?

Luật sư Lê Trọng Hùng (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết: Các cơ quan chức năng giải thích đã kiểm tra, nhắc nhở, nhưng các đơn vị không chấp hành là thoái thác trách nhiệm. Luật quy định nếu không chấp hành thì đình chỉ, rút giấy phép kinh doanh. Để xảy ra tình trạng vừa qua, phải xem lại năng lực thực thi pháp luật của lực lượng chức năng.

Đáng nói, từ cả chục năm trước, trước việc phát triển rầm rộ các cơ sở kinh doanh karaoke đi kèm với những vi phạm về bảng hiệu, nhiều kiến trúc sư (KTS) đã bày tỏ quan ngại về kiến trúc đô thị và những tai họa có thể xảy ra. Đến nay, sau những thảm họa, nhìn nhận lại, KTS Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, những người trong ngành không thấy ngạc nhiên, bởi nguy cơ đã được cảnh báo từ lâu, song đáng tiếc vì mối nguy đã không được ngăn chặn hiệu quả.

KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội KTS Việt Nam cho rằng: Quản lý cấp phép quảng cáo ngoài trời là trách nhiệm của quản lý đô thị và ngành văn hóa. Tuy nhiên, nhiều năm qua công tác này bị buông lỏng, thiếu kiểm tra. Chúng ta cũng có Luật Quảng cáo, nhưng thực thi luật ở Hà Nội và nhiều thành phố khác bị buông lỏng, dẫn đến tình trạng tùy tiện, bịt kín cả kiến trúc mặt tiền với hệ thống đèn mầu trang trí lòe loẹt không chỉ làm xấu mỹ quan đô thị, mà còn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ.

Sau vụ việc cháy quán karaoke gây hậu quả nghiêm trọng tại quận Cầu Giấy, Thành ủy Hà Nội đã nêu rõ trách nhiệm các cấp của thành phố trước những hiểm họa tiềm ẩn với tính mạng của người dân. Tiếp đó, UBND thành phố Hà Nội cũng vừa ban hành Văn bản 6373/ UBND-NC, tăng cường công tác kiểm tra về PCCC trên địa bàn. Các cụ xưa có câu “mất bò mới lo làm chuồng”, nhưng muộn còn hơn không. Hà Nội cũng như các đô thị khác trên cả nước cần phải thực hiện nghiêm túc công tác quản lý đô thị, bắt đầu từ nâng cao năng lực quản lý của cả bộ máy và phát huy sự giám sát của xã hội.