Cắt đứt hợp tác quốc phòng: Nga khó khăn, Ukraine tuyệt vọng

Ukraine chính thức tuyệt giao về công nghiệp quốc phòng với Nga

Chính phủ Ukraine đã ra nghị định hủy bỏ thỏa thuận với Nga về hợp tác sản xuất và khoa học kỹ thuật giữa các doanh nghiệp thuộc ngành công nghiệp quốc phòng của hai nước, được ký ngày 18 tháng 11 năm 1993 tại thành phố Moscow của Nga.

RIA Novosti trích dẫn nội dung nghị định: "Chấm dứt hiệu lực của thỏa thuận giữa Chính phủ Ukraine và Chính phủ Liên bang Nga về hợp tác sản xuất và khoa học-kỹ thuật giữa các doanh nghiệp thuộc ngành công nghiệp quốc phòng, được ký ngày 18-11-1993 tại thành phố Moscow”.

Như vậy là 2 nước đã chính thức đoạn tuyệt quan hệ hợp tác trên lĩnh vực quân sự sau nhiều tuyên bố không chính thức của giới chức lãnh đạo Ukraine, thông qua các phương tiện truyền thông.

Hồi tháng 5 vừa qua, Ukraine cũng đã đơn phương tuyên bố chấm dứt hợp tác công nghiệp quốc phòng giữa hai nước. Thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk, ngày 20-5 cho biết, Kiev đã quyết định hủy bỏ thỏa thuận hợp tác kỹ thuật-quân sự trên với Nga.

Ông Yatsenyuk cho rằng, Liên bang Nga là quốc gia xâm lược, sáp nhập bất hợp pháp bán đảo Crimea, can thiệp quân sự tại các khu vực Donetsk và Lugansk, gây nên một mối đe dọa đối với sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine. Do đó, Nội các nước này quyết định phải chấm dứt thỏa thuận hợp tác.

Nga còn phụ thuộc vào Ukraine trong lĩnh vực công nghệ tên lửa, động cơ tàu chiến và máy bay trực thăng

Sau khi Liên Xô tan rã, tại Ukraine còn một số lượng lớn các xí nghiệp thuộc tổ hợp công nghiệp-quốc phòng thời Liên Xô. Đặc biệt, Ukraine được thừa hưởng tới 1/3 số xí nghiệp và phòng thiết kế của ngành tên lửa và hàng không Xô viết, có liên kết mật thiết với ngành quốc phòng của Nga.

Tháng 5-1993, Nga và Ukraine ký Hiệp định liên chính phủ về hợp tác kỹ thuật-quân sự, theo đó hai bên thỏa thuận duy trì và phát triển hợp tác trong chế tạo và sản xuất các loại hàng hóa quân sự để cung cấp cho nhau, đồng thời cung cấp lẫn nhau các dịch vụ liên quan.

Hiệp định cũng quy định cấm bán hoặc chuyển giao các mặt hàng này cho bên thứ ba. Tuy nhiên, từ cuối tháng 3-2014, sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine vào lãnh thổ của mình, Kiev đã tạm đình chỉ các hoạt động hợp tác quân sự.

Nga gặp nhiều khó khăn trong giai đoạn ban đầu

Trước đây, quan hệ giữa 2 nước tuy cũng có lúc thăng trầm nhưng không đến mức độ căng thẳng như hiện nay. Do đó, các doanh nghiệp chế tạo vũ khí Nga vẫn an tâm giao một số mảng linh kiện, thiết bị cho Ukraine mà không cần phải lo nghĩ đến tương lai.

Các doanh nghiệp Nga hoàn toàn có thể thay thế được thiết bị nhập khẩu từ Ukraine nhưng việc này cần phải có thời gian để Nga tái cơ cấu ngành chế tạo thiết bị quân sự, mà điều này cần phải có nguồn vốn lớn, cùng với việc triển khai xây dựng cơ sở hạ tầng ban đầu.

Nga cũng phụ thuộc một phần vào động cơ tăng, thiết giáp Ukraine

Do đó, hiện nay Nga còn đang phụ thuộc vào Ukraine một số lĩnh vực hợp tác kỹ thuật quân sự, trong đó phần lớn là mảng sản xuất động cơ, bao gồm động cơ máy bay trực thăng, động cơ tàu chiến cỡ lớn, động cơ tên lửa.

Ngoài ra, các doanh nghiệp Ukraine cũng đang đảm nhận mảng bảo dưỡng tên lửa đạn đạo liên lục địa RS-20 Voyevoda (SS-18 Satan) cho Nga.

Việc 2 bên chấm dứt hợp tác kỹ thuật quân sự trên thực tế đã gây cho Nga khá nhiều khó khăn trong quá trình nội địa hóa các sản phẩm quốc phòng của mình.

Điển hình là việc kế hoạch chế tạo các tàu hộ vệ thuộc Project 11356 bị chậm trễ do phía Ukraine dừng cung cấp động cơ khiến hải quân Nga phải vội vã triển khai dự án đóng các tàu chiến cỡ nhỏ (lượng giãn nước trên 500 tấn), thuộc Project 22800 để thay thế.

Ngoài ra, các công ty chế tạo động cơ trực thăng Motor Sich ở Zaporizhzhya, công ty Yuzhmash ở Dnipropetrovsk, chuyên sản xuất động cơ tên lửa cũng đã ngừng hoàn toàn việc cung cấp cho Nga các động cơ trực thăng và động cơ tuốc bin khí cỡ nhỏ sử dụng trong tên lửa hành trình.