Cải cách tiền lương công chức: Cán bộ công chức chưa được trả lương tương xứng?

Mặc dù đồng lương “còm” nhưng cũng vẫn là mơ ước của nhiều bạn trẻ Ảnh: HOÀNG LONG Lương CBCC “đói” nhưng vẫn “chạy” vào bằng được Nói đến cán bộ công chức (CBCC) là người ta hay nghĩ đến những người có “đồng lương ba cọc ba đồng”. Không chỉ giáo viên mới kêu than mà ở nhiều ngành, nhiều nơi, hay như cán bộ ngành tư pháp, họ “kêu mãi cũng nản”. Một kiểm sát viên đã công tác hơn 10 năm, thì thu nhập từ lương và các khoản khác cũng chỉ khoảng hơn ba triệu trong khi công việc của họ lại chủ yếu là nghiên cứu các vụ án, nếu để sơ xuất có thể dẫn đến gây oan cho người khác. Và khi thông tin về việc tăng lương vừa xuất hiện trên các phương tiện truyền thông thì các mặt hàng ở chợ đã kịp “chạy” trước. Một giáo viên trường Cao đẳng tại Hà Nội còn cho biết, “đầu tháng đưa lương cho vợ rồi lại xin nhiều hơn, biết sao được”. Theo con số thống kê, từ năm 1993 đến nay, Việt Nam đã tiến hành ba cuộc cải cách tiền lương nhưng thực tế mức tiền lương và thu nhập của cán bộ, công chức vẫn ở mức thấp, mới chỉ đáp ứng được 30-50% nhu cầu tối thiểu của gia đình công chức. Tuy nhiên, nhiều CBCC không sống nhờ lương mà điều mà họ quan tâm là “làm việc chỗ đó có màu mè không?” và họ phải “tìm cách” để có thu nhập nuôi sống bản thân, gia đình. Đây cũng chính là lý do khiến “nhiều người sẵn sàng mất hàng vài chục triệu đồng để kiếm một chân vào biên chế”. TS Đặng Đức Đạm - nguyên Phó Ban Nghiên cứu của Thủ tướng cũng chỉ ra rằng một nghịch lý, dù chỉ có đồng lương “ba cọc ba đồng” nhưng hầu hết CBCC đều sống đàng hoàng; tiền lương rất thấp nhưng để được vào biên chế hưởng đồng lương ít ỏi đó lại cực kỳ khó khăn; tiền lương không đủ sống nhưng khi đến tuổi rất nhiều người vẫn không muốn về hưu. Những nghịch lý này chỉ có thể giải thích bằng thực tế, đó là thu nhập ngoài lương rất lớn, hay lợi thế không phải chỉ là vấn đề vật chất để từ đó tạo ra các mối quan hệ làm ăn, dự án khác... Ba năm - 16.000 người xin ra khỏi hệ thống Nhà nước Theo kết quả nghiên cứu của Viện các vấn đề phát triển (VIDS), năm 2008 mức tiền lương tối thiểu của Nhà nước chỉ đáp ứng được khoảng 60-65% nhu cầu cuộc sống của người lao động và bước vào năm 2010 tiền lương tối thiểu của nước ta thấp hơn các nước trên thế giới 40%. Theo TS Trần Thị Thu Hà - nguyên Vụ trưởng Vụ Hành chính - Sự nghiệp -Bộ Tài chính, qua ba lần cải cách hệ thống chế độ tiền lương cán bộ công chức (CBCC) vẫn chưa tương xứng với vị thế công quyền của bộ máy Nhà nước. Hệ thống tiền lương chưa được cải cách cơ bản theo mục tiêu, nội dung đã đề ra. Các thang, bảng, ngạch, bậc lương rất phức tạp, có chỗ chưa hợp lý giữa các đối tượng, các ngành nghề khu vực. Nói tóm lại, tiền lương của cán bộ công chức chưa đảm bảo cuộc sống của bản thân và gia đình. Tiến sỹ Thang Văn Phúc, Viện trưởng Viện VIDS cũng chỉ ra rằng, với mức tiền lương trong các đơn vị Nhà nước không đủ sức cạnh tranh với khu vực tư và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, do đó, phát sinh nhiều hệ lụy trong xã hội. Ba năm (từ năm 2006-2009) đã có tới 16.000 người xin ra khỏi khu vực Nhà nước. Lương không thấp so với hiệu quả lao động thực tế Có rất nhiều nguyên nhân khiến cải cách tiền lương chưa có bước đột phá. Theo TS Trần Thu Hà, Việt Nam đã xây dựng được một chương trình CCHC rất hiện đại, nhiều tư tưởng tiến bộ nhưng tổ chức thực hiện chậm, kết quả hạn chế. Trong khi đó, số lượng CBCC tăng quá nhanh (tăng hơn hai lần) làm quỹ tiền lương tăng nhanh, nhưng tiền lương từng người tăng ít. Điều quan trọng là mức lương tối thiểu không tương xứng tình hình thực tế xã hội và sức lao động hao phí của CBCC... Theo TS Dương Quang Tung - nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học Tổ chức Nhà nước, tuy nói tiền lương của CBCC là thấp nếu so với nhu cầu thiết yếu của cuộc sống nhưng lại không phải là thấp so với hiệu quả lao động thực tế của họ. Vì thực tế hiện nay, đa số CBCC làm việc không tốt (chỉ có 30% CBCC làm việc tương đối tốt). Ông Tung cũng chỉ ra, tiền lương hiện đã chiếm trên 30% trong chi ngân sách và gần 60% chi thường xuyên của ngân sách Nhà nước. Do đó, vấn đề đặt ra là không thể tăng ngân sách vô hạn để chi cho tiền lương mà cần phải giải quyết một loạt các biện pháp để giảm số người hưởng lương từ ngân sách. Lục Bình