'Bún mắng, cháo chửi' lên CNN: Khi văn hóa bán hàng xuống dốc

Quán "bún chửi" Ngô Sĩ Liên được giới thiệu trong phóng sự ẩm thực trên kênh CNN.

PGS.TS Hà Đình Đức - một nhà nghiên cứu văn hóa từng có nhiều năm gắn bó với Hà Nội khi được hỏi về món "bún mắng, cháo chửi" này đã có những nhận định rằng: "Đó không phải là điều thú vị hay đáng tự hào, càng không thể coi đó là nét văn hóa ẩm thực của Hà Nội cần được giới thiệu ra thế giới. Ở Hà Nội thiếu gì món ăn ngon, thiếu gì nét độc đáo về ẩm thực mà lại đề cập lại quán "bún chửi". Đó là thứ văn hóa pha tạp của đô thị thời mở cửa và của người dân du nhập".

PGS.TS Hà Đình Đức

Theo ông, lý do cho sự tồn tại của những quán "bún chửi" này “một phần lỗi thuộc về những thực khách. Chủ quán chửi, khách lại thấy thích thú và kéo tới ăn nhiều hơn, vậy tội gì người ta không chửi và chửi nhiều hơn nữa. Rồi từ đó, những "bún mắng, cháo chửi" phẩy tiếp tục ra đời. Nó sẽ góp phần làm hỏng nền văn hóa Hà Nội".

Giáo sư Lê Thi - nguyên Viện trưởng Viện Triết học, nguyên Giám đốc Trung tâm về Phụ nữ và Gia đình (nay là Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới) là người sinh ra và lớn lên tại Hà Nội chia sẻ: “Buồn thật. Hà Nội bây giờ lại có cả “bún mắng, cháo chửi, ốc lắm mồm”, chứ quán ăn mắng, chửi ngày xưa làm gì có. Thời xưa, khách đến được tiếp đón tận tình, được chiều chuộng và luôn được coi là “thượng đế”".

Theo bà, trong văn hóa ứng xử, việc chủ quán chửi khách hàng là không đúng. Đó cũng có thể do nền kinh tế thị trường, sự du nhập văn hóa đã tạo nên văn hóa ứng xử chưa chuẩn mực, văn hóa bán hàng bị lệch lạc và thượng khách bị mắng chửi. Giờ cuộc sống xô bồ ít nhiều khiến con người có những thay đổi cung cách phục vụ và văn hóa ứng xử, văn hóa bán hàng sẽ bị lệch lạc đi nhiều. Nhưng dù có như thế nào thì mọi người cũng cần đến phép lịch sự chung rồi mới nói đến chuyện khác.

Giáo sư Lê Thi

Khi nhắc tới những quán ăn với những phong cách phục vụ thiếu tôn trọng khách hàng như “bún mắng, cháo chửi hay ốc lắm mồm...”, nhà văn Lê Lựu cho biết: Cả người ăn và người bán hàng đều không giữ được những nét thanh lịch, không giữ được văn hóa tối thiểu nơi công cộng nữa. Ăn như vậy cốt là để no, to cái bụng chứ không có văn hóa gì về ăn uống hết.

Nhà văn Lê Lựu cũng nói thêm: “Ngày xưa người Hà Nội ăn uống rất nhẹ nhàng và ăn nói rất thanh lịch, không xô bồ như bây giờ”. Về nguyên nhân dẫn đến những tình trạng bún mắng, cháo chửi, đánh chửi nhau với khách hàng ở nhiều địa chỉ nhà hàng ở Hà Nội trong thời gian gần đây, theo nhà văn Lê Lựu là do những người vô văn hóa đem đến, từ nước ngoài mang về.

Nhà văn Lê Lựu

Theo ý kiến của PGS-TS Bùi Xuân Đính (Viện Dân tộc học) thì hành động bán hàng kiểu như các quán “bún mắng, cháo chửi” là hành động của những người vô văn hóa, chỉ lấy mục đích kinh doanh là chính mà đã không nghĩ đến văn hóa phục vụ khách hàng. Lý giải về hiện tượng rất lạ ở Hà Nội là mặc dù khách hàng vừa ăn vừa phải nghe những lời lẽ thiếu văn hóa, TS Bùi Xuân Đính cho rằng: “Cái này phải tìm hiểu xem chất lượng ăn uống ở những quán ăn này như thế nào. Tuy nhiên trong kinh doanh, bên cạnh sự lợi nhuận anh còn phải đảm bảo sự thoải mái về tinh thần cho người dùng.

Cùng quan điểm phản đối kiểu bán hàng thiếu tôn trọng khách và thiếu văn hóa của một số chủ nhà hàng ở Hà Nội, PGS, TS Lê Quang Hưng - Trưởng khoa Việt Nam học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng: “Tôi chưa gặp những trường hợp nào như vậy, nhưng dù cho món ăn của nhà hàng đó ngon đến đâu cũng không nên ỷ vào điều này mà có thể mắng chửi, coi khinh khách hàng như vậy. Nhất là việc giao tiếp lại rất thiếu văn hóa nơi công cộng như thế. Dẫu sao đó cũng là giao tiếp giữa người mua và người bán nên phải đảm bảo văn hóa giao tiếp. Người ta đến ăn mà mình mắng chửi như thế là không được. Nếu những vị khách nào mà bị mắng chửi nhiều mà vẫn đến thì tôi cho rằng người khách đó cũng chẳng phải có văn hóa. Thức ăn có ngon thì ngon chứ đến mà nghe mắng chửi thì lạ thật”.

Hoàng Ninh (t/hợp)