BOT Hòa Bình: Nhà đầu tư thuộc Bộ QP không đủ năng lực tài chính

Theo Kết luận thanh tra số 1423 của TTCP về việc chấp hành quy định của pháp luật trong thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT), hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) thuộc lĩnh vực giao thông, môi trường tại Bộ GTVT mới được ban hành, có 7 dự án bị thanh tra.

Đáng chú ý, trong số 7 dự án bị thanh tra, có hai dự án BOT Hoà Bình và BOT Phước Tượng - Phú Gia đã có nhiều sai phạm.

Bất hợp lý

Dự án BOT Hoà Bình được thực hiện bởi nhà đầu tư là Liên danh Tổng công ty 36 (Bộ Quốc phòng), Công ty cổ phần Đầu tư thương mại Hà Nội, Công ty cổ phần Thương mại xây lắp Trường Lộc với tổng mức đầu tư là hơn 2.942 tỷ đồng.

Dự án này có thời gian thu phí hoàn vốn là 24 năm 11 tháng, 8 ngày.

Theo TTCP, việc Bộ GTVT phê duyệt dự án này, quyết định đầu tư nâng cấp đường là không đạt tiêu chuẩn quy hoạch.

Bởi, theo quy hoạch phát triển giao thông đến năm 2020, tuyến QL 6 đoạn Xuân Mai-Hoà Bình phải nâng cấp thành đường cấp II, 4 làn xe. Đoạn Xuân Mai - Hoà Bình là đường cấp III (đồng bằng và miền núi), 2 làn xe và đoạn Hoà Lạc- Hoà Bình là đường cấp III đồng bằng, 2 làn xe.

Một điều bất hợp lý được TTCP chỉ ra là việc Bộ GTVT quyết định đầu tư ghép việc cải tạo nâng cấp QL 6 với đầu tư xây dựng mới đường Hoà Lạc - Hoà Bình thành một dự án và đặt trạm thu phí ở cả 2 tuyến là bất hợp lý.

“Do khi dự án đi vào khai thác, việc thu tăng mức phí đối với người sử dụng dịch vụ trên đoạn tuyến QL 6 để bù đắp vốn đầu tư đoạn tuyến Hoà Bình - Hoà Lạc trong khi họ không sử dụng dịch vụ trên tuyến đường này là sai nguyên tắc xác định giá, phí hàng hoá, dịch vụ và các khoản thu quy định tại Khoản 1, Điều 33, Nghị định 108/2009/NĐ-CP” - kết luận nêu rõ.

Trạm thu phí BOT trên quốc lộ 6 Hòa Bình.

Bên cạnh đó, những sai sót trong việc phê duyệt tổng mức đầu tư đã áp dụng đơn giá tiền lương, chi phí dự phòng trượt giá… không đúng quy định, không phù hợp thực tế dẫn đến tăng sai hơn 51,2 tỷ đồng.

Nhà đầu tư không đủ vốn đóng góp theo mức hợp đồng

Trong dự án BOT Hoà Bình, dự án thực hiện hình thức chỉ định thầu.

Nhà thầu được chọn là Liên danh Tổng công ty 36 (Bộ Quốc phòng), Công ty CP Đầu tư thương mại Hà Nội, Công ty CP Thương mại xây lắp Trường Lộc.

Theo hợp đồng ký kết, Tổng công ty 36 đứng đầu liên danh phải góp 67,32/374 tỷ đồng mức dự án yêu cầu. Tuy nhiên, theo TTCP, cân đối vốn chủ sở hữu của Tổng công ty này không còn đủ để đóng góp theo mức hợp đồng.

Điều này xảy ra bởi vì trong báo cáo tài chính của Tổng công ty 36 vào thời điểm ngày 31.12.2013, vốn chủ sở hữu là 285 tỷ đồng, trong khi đơn vị này đã đầu tư vào dự án BOT QL 19 là 279 tỷ đồng.

Kết luận của TTCP cũng nói rõ, mặc dù ngày 28.12.2013 Bộ Quốc phòng đã có quyết định bổ sung vốn chủ sở hữu với số tiền là 66,523 tỷ đồng từ nguồn thu chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang mục đích xây dựng nhà ở tại 326 Lê Trọng Tấn (Hà Nội), nhưng, theo TTCP thì “đây là nguồn vốn Bộ Quốc phòng quyết định để Tổng công ty 36 đầu tư xây dựng trụ sở, không thể huy động để thực hiện dự án BOT”.

Bên cạnh đó, một loạt nội dung lập duyệt không đúng, chưa hợp lý cũng được TTCP làm rõ.

Cụ thể như việc áp dụng giá đất đắp của địa bàn Hà Nội cho việc thực hiện trên địa bàn Hoà Bình; dự toán thành phần cấp phối bê tông nhựa không có căn cứ và không phù hợp với thiết kế cấp phối; tính cự ly điều phối đất tận dụng (500m) không hợp lý với phương án thi công…

Việc này đã là giá trị dự toán đã duyệt chênh lệch tăng hơn 33,73 tỷ đồng.

Trạm thu phí BOT Bắc hầm Hải Vân ngoài phạm vi dự án

Với dự án BOT Phước Tượng - Phú Gia, dự án này được Bộ GTVT áp dụng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà đầu tư theo cơ chế quản lý và thực hiện các dự án đầu tư trên tuyến quốc lộ 1 đoạn Hà Nội - Cần Thơ và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên.

Trạm thu phí BOT Bắc hầm Hải Vân được xác định ngoài phạm vi dự án. Ảnh: Báo Giáo dục Việt Nam

Liên danh Công ty TNHH BOT Hưng Phát, Công ty CP Đầu tư thương mại quốc tế Hà Thành, Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Việt Thành là những nhà đầu tư cho dự án, với tổng mức đầu tư trên 1.743 tỷ đồng.

Thời gian thu phí của dự án là 19 năm 2 tháng 17 ngày.

Đối với dự án này, TTCP chỉ rõ nhiều sai sót.

Đầu tiên, tại hợp đồng dự án số 11387/HĐ.BOT ngày 24.10.2013 không đề cập rõ vị trí trạm thu phí và công nghệ thu phí.

Trong quá trình thực hiện dự án, Bộ GTVT và nhà đầu tư đã ký phụ lục điều chỉnh một số nội dung hợp đồng, trong đó bổ sung vị trí trạm thu phí ngoài phạm vi DA (phía bắc hầm Hải Vân), nhưng không điều chỉnh phương án tài chính của hợp đồng tương ứng nội dung bổ sung về vị trí đặt trạm thu phí ngoài phạm vi DA.

Qua kiểm tra, việc phê duyệt, điều chỉnh dự án, bổ sung phụ lục hợp đồng và tổng mức đầu tư, TTCP xác định dự án đã sai lệch tổng mức đầu tư 44,16 tỷ đồng; đối chiếu với hợp đồng đã ký kết thì quyền khai thác bằng thời gian thu phí của nhà đầu tư phải điều chỉnh.

Theo kết luận của TTCP, việc Bộ GTVT chấp thuận chuyển trạm thu phí về phía bắc hầm Hải Vân, khi đó không có đường song hành, dẫn đến giá trị doanh thu năm 2016 giữ nguyên không được chiết giảm 60%; điều chỉnh giảm vốn đầu tư theo kết quả kiểm tra tổng mức đầu tư tăng sai trên 44,16 tỷ đồng, loại bỏ thuế VAT, điều chỉnh lưu lượng xe qua trạm thu phí.

Bên cạnh đó, TTCP cũng chỉ ra sai phạm trong quản lý chi phí đầu tư của DA. Kết quả kiểm tra dự toán, một số nội dung lập, phê duyệt không đúng chế độ hiện hành với tổng giá trị hơn 50,84 tỷ đồng.