Bộ trưởng Công Thương giải trình 5 dự án nghìn tỷ thua lỗ

Ngày 3/11, trong phiên thảo luận tại Hội trường Quốc hội, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn, bức xúc về các dự án đầu tư nghìn tỷ nhưng thua lỗ, lãng phí, nằm đắp chiếu. Nhiều đại biểu Quốc hội khác cho rằng thông tin về 5 dự án này còn chung chung, thiếu địa chỉ trách nhiệm.

Cụ thể, các dự án này là: Dự án Nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ (Hải Phòng) có tổng vốn đầu tư 7.000 tỷ đồng do Công ty Cổ phần Hóa dầu và Xơ sợi dầu khí (PVTex), PVN làm chủ đầu tư; Dự án Nhà máy Nhiên liệu sinh học Bio-Ethanol Dung Quất (Quảng Ngãi) có tổng vốn đầu tư 2.200 tỷ đồng, chủ đầu tư là Công ty cổ phần nhiên liệu Sinh học Dầu khí Miền Trung; Dự án Mở rộng Nhà máy gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, tổng vốn đầu tư 8.000 tỷ đồng, do Công ty CP Gang thép Thái Nguyên làm chủ đầu tư; Dự án Nhà máy Bột giấy Phương Nam (Long An) có tổng vốn đầu tư 3.000 tỷ đồng, do Công ty TNHH MTV Phát triển công nghiệp và Vận tải – Tracodi làm chủ đầu tư, đến năm 2009, được chuyển cho Tổng công ty Giấy Việt Nam – Vinapaco; và Dự án Nhà máy Đạm Ninh Bình có tổng vốn đầu tư 12.000 tỷ đồng với chủ đầu tư là Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam.

Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh.

Giải trình trước Quốc hội, , Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, báo cáo giải trình về 5 dự án và thông tin như nhiều đại biểu Quốc hội cũng đề cập còn ở mức độ mới là chung và khái quát chứ chưa đi vào cụ thể.

Người đứng đầu Bộ Công Thương thừa nhận thực tế là, không chỉ có 5 dự án này mà còn một số dự án khác còn tiềm ẩn những nguy cơ tồn đọng và các vướng mắc không được tháo gỡ kịp thời và sẽ có khả năng kém hiệu quả gây ra nguy cơ mất vốn, đầu tư từ nguồn lực của nhà nước cũng như nguồn lực của xã hội .

Tuy nhiên, trong góc độ báo cáo với Chính phủ vì những dự án này như là giấy Phương Nam, đạm Ninh Bình, Gang thép Thái Nguyên, Xơ sợi Đình Vũ và các dự án Ethanol, cồn sinh học thì đều diễn ra từ quá trình một thời gian rất dài so với quá trình đầu tư của dự án đã được phê duyệt. Đồng thời trong quá trình thực hiện có rất nhiều các vướng mắc, các thay đổi cả về bối cảnh của thị trường cũng như cả các vấn đề cụ thể trong từng dự án và đã có sự chỉ đạo của các cơ quan các cấp của Nhà nước cũng tháo gỡ, tuy nhiên vẫn chưa đạt được hiệu quả.

Vì vậy, tổng hợp lại để báo cáo với đại biểu Quốc hội thì không đầy đủ được trong báo cáo. Chúng tôi sẽ xin phép tiếp tục thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ để báo cáo với đại biểu Quốc hội sau. Nhưng theo quan điểm của Chính phủ cũng đã làm rất rõ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và của Thường trực Chính phủ, đó là Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành đang tổng hợp, đánh giá, rà soát, kiểm tra một cách triệt để và toàn diện tất cả những vấn đề tồn tại của các dự án này và có báo cáo cụ thể với Chính phủ.

Những vấn đề cần báo cáo là thực trạng hiện nay của dự án, thứ hai là quá trình điều hành thực hiện các dự án đầu tư này, vai trò, trách nhiệm của các cấp quản lý cũng như của các chủ đầu tư và thứ ba là xác định rõ những biện pháp giải pháp để giải quyết thực hiện các dự án theo nguyên tắc bảo vệ, giữ gìn lợi ích của Nhà nước cũng như hiệu quả đồng vốn của Nhà nước, thứ tư là phải xác định làm rõ trách nhiệm của tất cả các cá nhân cũng như đơn vị có liên quan để từ đó có biện pháp xem xét, xử lý.

Theo người đứng đầu Bộ Công Thương, trên thực tế, trong thời gian vừa qua một số dự án đã có sự tham gia của các bộ quản lý chủ quản cũng như bộ quản lý và các cơ quan liên quan, các cơ quan chức năng. Ví dụ như Xơ Sợi Đình Vũ hay Ethanon đã có thanh tra của Chính phủ và hiện nay đã là giai đoạn kết luận và Thủ tướng Chính phủ sắp sửa thông qua và sẽ có những hướng chỉ đạo tiếp theo. Các nhà máy như gang thép Thái Nguyên hoặc về đạm Ninh Bình Bộ Công Thương đang cho thanh tra, cũng sắp có kết quả và sẽ báo cáo với Thủ tướng về những biện pháp xử lý dứt điểm. Đồng thời như tôi đã nói ở trên, đáp ứng được 5 nguyên tắc chỉ đạo của Chính phủ và sẽ báo cáo đầy đủ lại cho Quốc hội để Quốc hội cùng theo dõi. Đó là liên quan đến các dự án tồn đọng.

Tuy nhiên, qua 5 dự án này một số vấn đề lớn mà Bộ Công Thương cũng như các cơ quan quản lý của Nhà nước cũng có suy nghĩ và có những ý kiến đó là Thứ nhất: chúng ta sẽ phải rạch ròi và làm rõ hơn nữa trong công tác về quản lý các nguồn lực đầu tư của nhà nước. Không chỉ đầu tư công mà còn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước. Đặc biệt phải làm rõ vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong các phát triển về thị trường và phát triển sản xuất gắn với thị trường. Phải xác định rõ những lĩnh vực tạo điều kiện để cho các doanh nghiệp khác tham gia tiếp cận với cơ hội của thị trường phát triển sản xuất cũng như cung ứng cho thị trường và đây là quan điểm chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ mà chúng ta phải thực hiện thời gian tới.

Thứ hai: đã bộc lộ qua những dự án này những sự khiếm khuyết và lỗ hổng trong quản lý nhà nước, đặc biệt cả về khung pháp lý cũng về mặt thể chế là vai trò, trách nhiệm của các bộ quản lý. Giữa các bộ chủ quản, các bộ quản lý về đồng vốn và hiệu quả vốn của nhà nước cũng như các bộ quản lý về các quy trình, thủ tục đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước và đầu tư của xã hội nói chung. Vì vậy, rất cần phải làm rõ cơ quan quản lý nhà nước đối với các phần vốn trong doanh nghiệp nhà nươc thời gian tới.

Thứ ba: trong trách nhiệm của các bộ chủ quản cũng như các bộ chuyên ngành cần phải xem xét lại việc chấp hành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật nhà nước, nhất là trong khâu chất lượng của các dự án đầu tư, trong đó từ khâu chiến lược, quy hoạch cho đến các chủ trương đầu tư và các nội dung cụ thể của đầu tư, gắn và làm rõ trách nhiệm của các cấp quản lý của nhà nước cũng như của chủ đầu tư, chủ doanh nghiệp, đặc biệt là những tồn tại, thậm chí không loại trừ những hành động có sự cố ý vi phạm pháp luật của nhà nước trong quản trị cũng như điều hành các hoạt động đầu tư tại doanh nghiệp nhà nước.

Hòa Lộc