Bộ Công Thương vẫn bỏ qua những kiến nghị của VCCI

Trong nội dung thông cáo này, Bộ Công Thương đã thông tin thêm về 3 điểm: Giảm thời gian điều chỉnh giá bán điện bình quân là từ 6 tháng xuống 3 tháng và biên độ điều chỉnh giá từ 7%-10% xuống 3% – 5%; thẩm quyền tăng giá của EVN ở mức từ 3% - 5%. tăng cường công khai, minh bạch trong điều chỉnh giá điện.

Về thời gian điều chỉnh giá bán điện bình quân, hiểu một cách ngắn gọn, Bộ Công Thương lý giải để mức tối thiểu 6 tháng điều chỉnh giá 1 lần và tăng tối thiểu 7% trong giai đoạn 2013 đến nay theo Quyết định 69 là nhằm hạn chế sự điều chỉnh giá điện nhưng vẫn thực hiện việc điều hành giá điện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước.

Do thời điểm đó các yếu tố đầu vào có sự biến động mạnh, nên để biên độ và thời gian điều chỉnh thấp, giá điện sẽ phải điều chỉnh liên tục.

Tuy nhiên, trong năm 2015 và từ đầu năm 2016 đến nay, “các Bộ ngành và nhiều chuyên gia kinh tế đều thống nhất nhận định, trong các năm tới, việc quy định thời gian tối thiểu như cũ sẽ không phản ánh kịp thời biến động của các các thông số đầu vào cơ bản; mức tăng giá tối thiểu 7% trở lên là cao, sẽ có tác động lớn đến ổn định kinh tế vĩ mô và chính sách an sinh xã hội” – Bộ Công Thương nhấn mạnh, nên đã phối hợp với Bộ Tài chính đưa thời gian tối thiểu giữa hai lần điều chỉnh là 3 tháng và mức tăng tối thiểu là 3% thay vì 7%.

Về việc cho phép EVN được phép tăng giá bán điện bình quân ở mức từ 3% - 5%, Bộ Công Thương dẫn Luật Điện lực 2012 và các Quyết định trước đây để chứng minh rằng quy định này không trái luật, “có tính kế thừa các quy định trước đây và phù hợp với định hướng của Chính phủ về việc điều hành giá điện theo cơ chế thị trường”.

Việc quản lý thị trường điện vẫn còn nhiều bất cập.

Về nội dung được quan tâm hàng đầu là tăng cường công khai minh bạch trong điều chỉnh giá điện, Bộ Công Thương một lần nữa khẳng định đây là “một trong những mục tiêu lớn đặt ra” trong lần sửa đổi này.

Minh chứng cho điều đó, theo Bộ Công Thương, là “trong Dự thảo đã qui định Bộ Công Thương kiểm tra, giám sát việc thực hiện điều chỉnh giá bán điện bình quân theo quy định. Trường hợp cần thiết, Bộ Công Thương có văn bản yêu cầu EVN giảm hoặc dừng tăng giá bán điện bình quân”.

“Hàng năm, sau khi có báo cáo quyết toán chi phí sản xuất kinh doanh điện, báo cáo tài chính đã được kiểm toán độc lập của EVN và các đơn vị thành viên, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, mời Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan tham gia kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện của năm trước liền kề,

công bố kết quả công khai với các nội dung: Chi phí thực tế các khâu phát điện, truyền tải điện, phân phối - bán lẻ điện, điều hành - quản lý ngành và dịch vụ phụ trợ hệ thống điện; kết quả kinh doanh lỗ, lãi của EVN; các khoản chi phí được Bộ Công Thương, Bộ Tài chính cho phép tính vào giá thành sản xuất kinh doanh điện của EVN; các khoản chi phí chưa được tính vào giá thành sản xuất kinh doanh điện”...

Nhưng trong tất cả các điểm Bộ Công Thương làm rõ, không có điểm nào giải thích trực tiếp vào các kiến nghị mang tính bản chất để có thể nâng cao tính minh bạch của giá điện. Đơn cử, về thẩm quyền điều chỉnh giá của EVN, VCCI cho rằng mức cho phép điều chỉnh tối đa đến 20%/năm (tối đa 5%/lần x 4 lần/năm) là cao, chứ không nói quy định như vậy là trái luật, nhưng Bộ Công Thương lại không có giải thích nào về lý do tại sao đưa ra mức độ đó.

Đặc biệt, về công khai, minh bạch, Bộ Công Thương đã không đề cập tới những kiến nghị rất cụ thể giúp tăng cường việc này, như: Bổ sung quy định cụ thể về cách tính chi phí (chi phí nào được ghi nhận, chi phí nào không) và công khai chi phí của các đơn vị bán điện cho EVN không qua thị trường phát điện cạnh tranh; công khai chi phí đầu vào của các đơn vị cung cấp dịch vụ; liệt kê rõ các loại “chi phí khác”, hoặc bỏ nội dung này;

công khai báo cáo của EVN gửi cho Bộ Công Thương và Bộ Tài chính hàng quý và hàng năm về chi phí sản xuất kinh doanh điện; để các đơn vị sử dụng điện (doanh nghiệp và hộ gia đình) xem xét các thông tin trong báo cáo, và gửi ý kiến về báo cáo đó;

bổ sung quy định bắt buộc mời đại diện của bên mua điện gồm một số doanh nghiệp/hiệp hội doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng điện lớn, đại diện Hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và một số tổ chức xã hội khác kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện; công bố toàn bộ báo cáo của EVN (bao gồm cả báo cáo chi phí của các bên bán điện theo hợp đồng và chi phí của các đơn vị cung cấp dịch vụ) cùng với báo cáo kiểm tra của Bộ Công Thương phối hợp với các bên liên quan trên trang Thông tin điện tử...

Dường như, Bộ Công Thương vẫn còn muốn giữ lại điều gì đó, chưa muốn công khai, minh bạch toàn bộ?

Vũ Hân