Bộ Công Thương lập đoàn kiểm tra các dự án nhiệt điện gây ô nhiễm môi trường

Môi trường và năng lượng: Hai mặt của một vấn đề!

Lo ngại về việc nhiệt điện than gây ô nhiễm môi trường được dư luận báo chí phản ánh và các ý kiến trên diễn đàn Quốc hội, cho thấy đây là vấn đề không thể xem nhẹ. Thông tin từ PGS.TS Trương Duy Nghĩa- Chủ tịch Hội KHKT Nhiệt Việt Nam - cho rằng: Nhiệt điện than có những hạn chế về nguồn phát thải ra môi trường lớn, đặc biệt là chất thải rắn, thải khí, đặc biệt là bụi than từ các khâu bốc dỡ, vận chuyển và tồn chứa than và xỉ đáy lò và tro bay là tác nhân gây ô nhiễm môi trường cần phải có biện pháp xử lý để giảm thiểu thiệt hại.

Báo cáo của Bộ Công Thương cũng cho thấy, hiện cả nước có 20 nhà máy nhiệt điện than đang vận hành thải ra tro xỉ, thạch cao với hơn 15,7 triệu tấn/năm, con số này sẽ tăng gần gấp đôi giai đoạn 2021-2025 khi một loạt các dự án nhiệt điện than đang đầu tư xây dựng đi vào vận hành. Vì thế, cần có giải pháp để xử lý các nguồn xả thải này. Tham luận tại hội thảo, nguyên Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương), ông Nguyễn Mạnh Hiến - cho biết, hiện chỉ còn 3 nhà máy nhiệt điện than sử dụng công nghệ cũ là nhiệt điện Uông Bí, Ninh Bình và Phả Lại, tuy nhiên các nhà máy này đều đã lắp đặt hệ thống khử bụi tĩnh điện, đang có kế hoạch đầu tư khử lưu huỳnh, dần dần các tổ máy này sẽ phải bị thay thế. Các nhà máy nhiệt điện lớn được xây dựng trong tổng sơ đồ điện V, VI như nhiệt điện Hải Phòng, Quảng Ninh, Vũng Áng 1, Vĩnh Tân 2, mỗi nhà máy có quy mô công suất lớn (1.200 MW).. đều sử dụng công nghệ hiện đại, tiên tiến trên thế giới, thông số hơi siêu tới hạn nên không gây tác động đến môi trường.

Đến năm 2015, trong cơ cấu sản xuất điện của VN, nhiệt điện than đã chiếm tỉ trọng 30,4%, chỉ đứng sau thủy điện (38%) và được dự báo sẽ là nguồn năng lượng chiếm ưu thế phát triển để cân đối cung cầu năng lượng, do các lợi thế về chi phí đầu tư, vận hành, đảm bảo nguồn nguyên liệu (than) trong bối cảnh các nguồn năng lượng sơ cấp đang dần cạn kiệt, và phải nhập khẩu.

PGS.TS Trương Duy Nghĩa- Chủ tịch Hội KHKT Nhiệt Việt Nam thông tin: “Dự án điện hạt nhân được Chính phủ yêu cầu tạm dừng, thủy điện đã gần như khai thác hết các sông suối, nhiệt điện khí quá đắt đỏ thì nhiệt điện than được xem là giải pháp tối ưu để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia”. Tuy nhiên, theo ông, vấn đề là phải xử lý được các nhược điểm của loại hình nhiệt điện này là nguồn phát thải lớn các chất thải ra môi trường, đặc biệt là chất thải rắn và khí, xử lý triệt để vấn đề xỉ than.

Cần chính sách xử lý nguồn xả thải

Theo PGS.TS Trương Duy Nghĩa, với các nhà máy nhiệt điện đốt than, tro bay cỡ hạt bé (nhỏ hơn 100micromét), chiếm khoảng 85% tổng lượng tro của than được thu hồi qua lọc bụi tĩnh điện với hiệu suất > 99,75%, chỉ còn < 0,25% tro bay bay theo khói thải ra môi trường không khí. Xỉ và tro bay thu hồi qua khử bụi tĩnh điện sẽ được tập trung và thải ra bãi chứa tro xỉ. Theo thống kê ước tính, lượng than cám 5 (Quảng Ninh) có độ tro khoảng 30% thì với 30 triệu tấn than nguyên liệu sẽ thải ra môi trường khoảng 10 triệu tấn tro than cần xử lý.

Ông Nguyễn Tài Anh - Phó TGĐ Tập đoàn Điện lực VN (EVN) cho biết, đối với 13 nhà máy nhiệt điện than thuộc sở hữu hoặc có vốn góp của EVN, một số nhà máy đã đi vào vận hành và dự kiến vận hành từ nay đến 2020 - hiện đã áp dụng công nghệ xử lý môi trường theo tiêu chuẩn thế giới. Cụ thể về xử lý khí thải, các nhà máy nhiệt điện như Uông Bí mở rộng, Vĩnh Tân 2, Duyên Hải 1… đều sử dụng hệ thống thiết bị lọc bụi tĩnh điện (ESP) hiệu suất cao là quy trình xử lý bụi và khí thải phổ biến của các nhà máy nhiệt điện đốt than trên thế giới. Có 8/11 nhà máy đã lắp đặt hệ thống khử lưu huỳnh trong khói thải, 9/11 nhà máy áp dụng công nghệ vòi đốt Low-Nox để giảm thiểu phát thải khí nitơ trong khói…

Đối với giải pháp xử lý và tái sử dụng tro, xỉ, theo ông Tài Anh, hiện các nhà máy nhiệt điện than tại khu vực phía Bắc (như Phả Lại, Uông Bí, Quảng Ninh, Hải Phòng, Ninh Bình, Nghi Sơn 1) đều đã có hợp đồng với đơn vị tiêu thụ tro, xỉ… Tại miền Nam, nhiệt điện Vĩnh Tân 2 đã ký hợp đồng với Cty Cổ phần đầu tư Mãi Xanh bao tiêu toàn bộ lượng tro xỉ của nhà máy trong toàn đời dự án để sản xuất vật liệu xây dựng, gạch không nung, kết cấu bêtông lấn biển… và xuất thành phẩm qua cảng Vĩnh Tân. UBND tỉnh Bình Thuận hiện đã cấp đất, dự kiến Cty sẽ nhận tro xỉ từ ngày 1.1.2017. Với nhiệt điện Duyên Hải 1, Cty đã ký hợp đồng mua bán tro xỉ với 3 DN là Liên danh Cty CP Dịch vụ kỹ thuật và thương mại Hoàng Quý với Cty CP Việt Long và Cty TNHH Hoàng Sơn… tiêu thụ tro xỉ của Nhà máy với số lượng 1,62 triệu tấn/năm.

Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho biết, để có thể tái sử dụng toàn bộ tro xỉ, thach cao của các nhà máy nhiệt điện, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo nghiên cứu, ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật với tro xỉ than của nhà máy nhiệt điện để sản xuất vật liệu xây dựng và sử dụng tro xỉ để gia cố, san nền móng các công trình dân dụng và hạ tầng kỹ thuật, như đường giao thông. Tuy nhiên, ông Vượng cũng cho biết, giai đoạn đầu nhà nước cần hỗ trợ các DN sản xuất về vốn, công nghệ, đất đai và thị trường tiêu thụ sản phẩm. Hiện khó khăn lớn nhất trong việc tạo đầu ra cho sản phẩm tro xỉ là thói quen sử dụng của khách hàng, một khi chưa có đầu ra ổn định thì tro xỉ than từ nhà máy nhiệt điện vẫn chưa được xử lý triệt để.

Theo một lãnh đạo Cục An toàn kỹ thuật môi trường (Bộ Công Thương), bộ này đã cử 2 đoàn công tác đi kiểm tra công tác đảm bảo an toàn môi trường tại các nhà máy nhiệt điện đang hoạt động. Đoàn bắt đầu đi kiểm tra từ đầu tuần này và sẽ thông tin kết quả kiểm tra đến các cơ quan chức năng để xử lý.

Hồng Quân