Bloomberg: Samsung giúp nhiều nông dân Việt thành tỷ phú, 'ăn đứt' các nhân viên nhà băng & môi giới chứng khoán

Vài năm trước, chị Nguyễn Thị Dung vẫn chỉ là một nông dân nuôi gà và trồng lúa kiếm đủ sống qua ngày ở một trong những tỉnh nghèo nhất Việt Nam. Năm nay, có lẽ thu nhập của chị Dung sẽ cao hơn cả một người làm nghề môi giới chứng khoán điển hình. Điều gì tạo ra sự khác biệt như vậy? Câu trả lời là Samsung.

7 năm trước, hãng điện tử Hàn Quốc đã tới Bắc Ninh và chuyển những vùng đất trồng lúa thành nhà máy sản xuất, lắp ráp điện thoại thông minh. Những sản phẩm mới nhất được sản xuất từ đây bao gồm cả chiếc Galaxy Note 7 vừa bị thu hồi trên toàn cầu vì lo ngại gây nổ. Chính những thiết bị này đã thay da đổi thịt cho ngôi làng của chị Dung kể trên, biến đây trở thành một trong những trung tâm xuất khẩu lớn thứ 2 trong cả nước, chỉ sau TP Hồ Chí Minh.

Chị Nguyễn Thị Dung:

“Cuộc sống của chúng tôi đã được cải thiện đáng kể từ khi Samsung tới đây”, một nông dân khoảng 57 tuổi ở đây nói. Cô này hiện đang cho thuê phòng trọ và bán rau củ cho các công nhân làm việc trong nhà máy của Samsung gần đó. Năm nay, cô tính toán mình có thể kiếm được khoản tiền tương đương 68.000 USD (1,5 tỷ đồng). “Tôi đang muốn mua một chiếc ô tô”.

Cụm nhà máy Samsung Electronic hiện đang sử dụng tới 45.000 công nhân trẻ tuổi và có sự tham gia của hàng trăm nhà cung cấp linh kiện nước ngoài. Nó được ví như một phiên bản thu nhỏ của đế chế kinh doanh khổng lồ Samsung vốn "làm mưa, làm gió" tại quê nhà Hàn Quốc.

Các khoản đầu tư này được xem như “lộc trời” cho các doanh nghiệp tại Bắc Ninh. Đã có khoảng 2.000 khách sạn, nhà hàng được mở trong giai đoạn từ giữa 2011 và 2015 theo thống kê của nhà chức trách địa phương. Điều này giúp GDP đầu người của tỉnh Bắc Ninh cao hơn gấp 3 lần trung bình cả nước.

“Các khoản đầu tư của Samsung đã tạo ra một bước đột phá giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế không chỉ của Bắc Ninh mà toàn quốc”, ông Nguyễn Phương Bắc – Viện trưởng Viện kinh tế xã hội Bắc Ninh nói. “Nó đang giúp đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa của đất nước”.

Samsung là đại diện điển hình trong giai đoạn đầu của kế hoạch thu hút các nhà sản xuất nước ngoài từ tay Trung Quốc để sản xuất quần áo, đồ điện tử và hàng tiêu dùng của Việt Nam.

Nhìn lại quá khứ, giai đoạn từ 1980 đến 1990, khả năng thu hút các doanh nghiệp nước ngoài đặt nhà máy tại đây đã giúp Trung Quốc tạo ra nhiều doanh nghiêp cung ứng nội địa, thậm chí là tạo ra những công ty có tầm vóc toàn cầu cho đất nước. Samsung mở nhà máy đầu tiên của họ tại Trung Quốc vào năm 1992.

Hiện tại, công ty này đang đặt cược lớn vào thị trường Việt Nam. Hàng dài những chiếc xe ô tô màu trắng chở công nhân kèm theo logo của Samsung nối đuôi nhau đi trên những con đường trải nhựa sạch sẽ trong nhà máy sản xuất pin SDI của Samsung, bên cạnh đó là những đàn bò đang thảnh thơi gặm cỏ. Còn những chiếc xe tải thì vận chuyển những chiếc điện thoại thông minh của hãng đến sân bay Nội Bài, nơi Samsung đang đề xuất một bến bốc xếp hàng hóa của riêng mình.

Tính đến tháng 6 năm nay, đã có 856 công ty nước ngoài đầu tư tổng cộng 11,9 tỉ USD vào Bắc Ninh và hơn một nửa trong số đó liên quan tới Samsung. "Các khoản đầu tư nước ngoài hiện chiếm 60% GDP cả tỉnh", ông Nguyễn Đức Cao – Phó chủ tịch Ban quản lý khu công nghiệp Bắc Ninh cho biết.

Khoản đầu tư trị giá 15 tỉ USD của Samsung vào Việt Nam đã giúp họ trở thành nhà xuất khẩu lớn nhất cả nước, vận chuyển đi 33 tỉ USD giá trị các thiết bị điện từ vào năm ngoái. Những năm trước khi có Samsung tới, tổng xuất khẩu điện thoại và các sản phẩm viễn thông khác của Việt Nam chỉ đạt 593 triệu USD.

Hơn nữa, ngoài 2 nhà máy tại Bắc Ninh, Samsung mở một nhà máy tại Thái Nguyên và TP Hồ Chí Minh, sử dụng thêm khoảng 130.000 công nhân viên.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục phát triển mảng kinh doanh tại Việt Nam và việc có mở rộng thêm nhà máy không còn phụ thuộc vào khách hàng và xu hướng thị trường”, công ty trả lời tờ Bloomberg qua một email.

Kim ngạch xuất khẩu điện thoại và các mặt hàng điện tử của Việt Nam tăng mạnh trong những năm qua.

Kế hoạch phát triển kinh tế dài hạn của Việt Nam là trở thành “thiên đường đầu tư”, theo Scott Rozelle – chuyên gia kinh tế tại Đại học Stanford. “Nếu được như vậy, tất cả mọi người đều sẽ có việc làm”.

Theo ông Brian McCaig – Giáo sư kinh tế tại Đại học Wilfrid Laurier ở Canada thì việc chuyển đất trồng lúa thành nhà máy sản xuất đã giúp nông dân ở những vùng này có thu nhập cao hơn, được hưởng những lợi ích về bảo hiểm và lương hưu, giúp ổn định việc làm.

Các công nhân nhà máy còn có thể gửi một phần thu nhập của họ cho gia đình với giá trị chiếm 7% thu nhập nông thôn trong năm 2014.

Lê Thị Hoa – một công nhân 22 tuổi đang làm việc trong nhà máy sản xuất pin SDI của Samsung chia sẻ: “Làm việc cho các nhà máy của Samsung, chúng tôi được hưởng phúc lợi rất tốt bao gồm cả bảo hiểm, du lịch hè”.

Samsung xếp Việt Nam vào nhóm các quốc gia đang cố gắng tận dụng làn sóng các nhà máy dịch chuyển từ Trung Quốc sang những nước có chi phí thấp hơn như Bangladesh, Thái Lan và Indonesia. Tuy nhiên, hiện tại chưa một quốc gia nào trong số này có thể có chi phí nhân công rẻ, thị trường trong nước rộng lớn, cơ sở hạ tầng, nền giáo dục và chính trị tốt vốn từng giúp tạo nên sự bùng nổ công nghiệp cho Trung Quốc như trước đây.

Cũng theo ông Bắc, nếu Việt Nam tiếp bước theo mô hình của Trung Quốc trở thành "trung tâm sản xuất" của thế giới, quốc gia này sẽ cần phát triển chuỗi các nhà cung ứng trong nước để có thể đáp ứng những linh kiện tiên tiến hơn ngoài những hoạt động cơ bản như đóng gói.

“Nếu chúng tôi không thể tham gia vào chuỗi cung ứng với những sản phẩm giá trị cao, nền kinh tế sẽ phụ thuộc nhiều vào các công ty nước ngoài và các công ty trong nước sẽ mất đi lợi ích đáng kể”.

Samsung nói rằng họ hiện đã ký kết hợp đồng với 200 doanh nghiệp Việt.

Trong khi đó, những người nông dân ở Bắc Ninh vẫn đang hồ hởi thu hoạch “lộc trời” mà Samsung mang lại. Anh họ của Lan từng là lái xe taxi nhưng hiện đã nghỉ làm và ở nhà cung cấp rau, trứng và thịt cho các quán ăn trong nhà máy Samsung và không phải làm theo ca nữa.

“Anh tôi vừa mua được một mảnh đất trị giá 1,2 tỉ đồng (tương đương khoảng 54.000 USD). Anh ấy còn đang lên kế hoạch xây một nhà nghỉ để kinh doanh”, Lan chia sẻ.

Vân Đàm

Theo Trí Thức Trẻ/Bloomberg