Biểu tượng sức mạnh của Mỹ tại Thái Bình Dương đang lung lay?

Tàu USS John S.McCain sau sự cố va chạm trên vùng biển Singapore. Ảnh: Reuters

Trong nhiều thập kỷ qua, Hải quân Mỹ là lực lượng được biết tới như một biểu tượng quan trọng và quyền lực nhất của Mỹ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Với các căn cứ quân sự trải dài từ Hàn Quốc đến Nhật Bản cho tới đảo Guam, bên cạnh đó là các hạm đội tàu chiến trang bị vũ khí tối tân, lực lượng hải quân Mỹ đại diện một phần sức mạnh quốc gia và cũng khiến nhiều đồng minh và các nước khác cảnh giác.

Thế nhưng, những sự cố va chạm tàu gần đây đã phần nào gây tổn hại đến danh tiếng của hải quân Mỹ. Ngày 21-8, tàu khu trục trang bị tên lửa dẫn đường John S. McCain đang di chuyển trên eo biển Malacca, vùng biển phía Đông Singapore đã bất ngờ va chạm với một tàu chở dầu mang cờ Liberia. Ngày 23-8, đội cứu hộ cho biết đã tìm thấy nhiều thi thể thủy thủ Mỹ trong các khoang ngập nước. Tàu John S. McCain bị hư hại đáng kể trên thân tàu sau vụ va chạm.

Chỉ 2 tháng trước, sự cố tương tự cũng đã diễn ra khi tàu khu trục USS Fitzgerald va chạm với một tàu chở container của Philippines ngoài khơi bờ biển Nhật, khiến 7 thủy thủ Mỹ thiệt mạng. Vụ va chạm tạo một lỗ hổng lớn bên mạn phải tàu và phải mất nhiều tháng mới sửa chữa hết các phần bị hư hại.

Chiến hạm của Mỹ xảy ra sự cố vào thời điểm các đồng minh châu Á đặt ra câu hỏi về sự cam kết của Mỹ đối với khu vực, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc đang trên đà tăng trưởng kinh tế và phát triển quân sự, và trước mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên tăng cao. Mặc dù chưa đạt được nhiều thành công, nhưng cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng đã từng đưa ra chính sách xoay trục đối ngoại sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó theo đuổi chiến lược tăng cường sự hiện diện quân sự và giảm thuế quan. Tuy nhiên, Tổng thống hiện thời Donald Trump thì ngược lại, khi vừa mới nhậm chức, ông Trump đã ra tín hiệu rút lui khỏi chiến lược, thách thức những đồng minh cũ bằng các rào cản thương mại và thu phí xây dựng thiết bị quân sự của Mỹ tại một số nước châu Á.

Giờ đây, một loạt những tai nạn của hải quân Mỹ tại phía Tây Thái Bình Dương đã dấy lên những quan ngại về hoạt động của lực lượng này, đặc biệt là Hạm đội 7 có căn cứ hải quân lớn tại tỉnh Yokosuka, Nhật Bản. Tháng 5 năm nay, tàu tuần dương Lake Champain của Mỹ đã đụng phải một tàu cá Hàn Quốc nhưng không gây thương vong. Hồi đầu năm, một tàu tuần dương khác cũng gặp nạn mắc cạn tại vịnh Tokyo gây sự cố tràn dầu nghiêm trọng gần tỉnh Yokosuka.

Để tìm hiểu nguyên nhân của những tai nạn liên tiếp, hải quân Mỹ đã yêu cầu mở một cuộc điều tra về hoạt động của Hạm đội 7, đồng thời cách chức Phó Đô đốc Joseph Aucoin, Chỉ huy Hạm đội 7. Tất cả các tàu hải quân Mỹ trên thế giới sẽ tạm ngừng hoạt động trong 1 đến 2 ngày để đánh giá lại chất lượng và các vấn đề liên quan đến an toàn hàng hải.

Một số nhà phân tích chính trị nhận định, những sự cố va chạm đang làm gia tăng quan ngại về sự suy giảm năng lực trong các cơ quan của chính quyền ông Donald Trump, thậm chí còn khiến các đồng minh của Mỹ lên kế hoạch hợp tác với các nước khác nhằm củng cố lực lượng quân đội. Bên cạnh đó, các phương tiện thông tin đại chúng tại Nhật Bản, Hàn Quốc tỏ ra lo ngại về khả năng của quân đội Mỹ trong việc tiến hành những biện pháp đối phó với Triều Tiên, cũng như nghi ngờ về chất lượng hệ thống phòng thủ tên lửa mới của Lầu Năm Góc.

Tuy nhiên, theo giáo sư Carle Thayer, chuyên gia nghiên cứu về khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Đại học New South Wales (Australia), sức mạnh của Hải quân Mỹ sẽ không bị ảnh hưởng, nhưng uy tín của Mỹ hiện nay tại khu vực đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Hà Thu