Xây dựng văn hóa VN tiên tiến, đậm đà bản sắc

"Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triểntoàn diện, thống nhất trong đa dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân văn, dânchủ tiến bộ; làm cho văn hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời sốngxã hội, trở thành sức mạnh nội sinh quan trọng của phát triển” là một trongnhững định hướng lớn trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, được đề cậptrong các dự thảo văn kiện trình Đại hội XI của Đảng.

Góp ý cụ thể vào dự thảo Cương lĩnh 1991 (Bổ sung và phát triển), phó giáosư-tiến sỹ Phạm Duy Đức, Học viện Chính trị-Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, đềnghị tách văn hóa thành một phần độc lập trong hệ thống các chính sách pháttriển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại.

Phần văn hóa trong Cương lĩnh mới cần chú ý các nội dung dưới đây.

Xác định rõ phương hướng lớn của chính sách văn hóa Việt Nam là phát huy truyềnthống yêu nước và cách mạng, truyền thống đại đoàn kết dân tộc, tinh thần độclập, tự chủ tự cường trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, pháttriển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Nâng cao chất lượng toàn diện xây dựng và phát triển nền văn hóa với đặc trưngtiêu biểu là dân tộc, khoa học, hiện đại, dân chủ và nhân văn sâu sắc.

Đảm bảo sự gắn kết chặt chẽ giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xâydựng, chỉnh đốn Đảng là then chốt với không ngừng nâng cao văn hóa - nền tảngtinh thần xã hội; tạo nên sự phát triển đồng bộ và toàn diện của ba lĩnh vựctrên là điều kiện quyết định đảm bảo cho sự phát triển bền vững của đất nước. Kếthừa và phát triển những truyền thống văn hóa tốt đẹp của cộng đồng các dân tộcViệt Nam, tích cực và chủ động tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, làm cho vănhóa thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Xác định rõ những nhiệm vụ của văn hóa, toàn bộ các hoạt động văn hóa phải tậptrung vào xây dựng con người và môi trường văn hóa lành mạnh. Nâng cao chấtlượng cuộc sống của con người là trung tâm của chiến lược phát triển kinh tế-xãhội. Tôn trọng và bảo vệ quyền con người, gắn quyền con người với quyền và lơịích của dân tộc, của nhân dân. Xây dựng con người Việt Nam giàu lòng yêu nước,có lý tưởng xã hội và trách nhiệm công dân, có tri thức, thể lực, thẩm mỹ ngàycàng cao, có kỹ năng lao động và đạo đức nghề nghiệp, trung thực và sáng tạo, cóý chí và bản lĩnh trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phát huy vai trò của văn học, nghệ thuật trong việc bồi dưỡng tư tưởng tình cảmvà khát vọng vươn tới cái đúng, cái tốt, cái đẹp của con người Việt Nam trongthời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Phấn đấu cónhiều tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, thấmnhuần tinh thần nhân văn, dân chủ, có tác dụng giáo dục xây dựng con người. Đâútranh chống các hiện tượng phản văn hóa, phản thẩm mỹ trên lĩnh vực văn học nghệthuật.

Đảm bảo quyền được thông tin, quyền tự do sáng tạo của công dân. Phát triển hệthống thông tin đại chúng hiện đại, đồng bộ, đa dạng, đáp ứng nhu cầu thông tinngày càng cao của nhân dân. Phát triển đi đôi với quản lý tốt hệ thống thông tintrên mạng.

Tiếp tục đầu tư cho việc bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa vật thể và phivật thể của đất nước ở các vùng, các miền, các dân tộc thiểu số, kết hợp hài hoàviệc bảo vệ và phát huy di sản với các hoạt động phát triển kinh tế, du lịch,chú trọng việc giáo dục truyền thống lịch sử và truyền thống cách mạng cho cácthế hệ công dân.

Nâng cao hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa, thể thao hiện có, đồngthời đầu tư xây dựng một số công trình văn hóa, thể thao trọng điểm, tiêu biểu ởcác khu đô thị lớn. Chú trọng xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao mới ở khucông nhân công nghiệp tập trung và vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng sâu,vùng xa, vùng biên giới, hải đảo. Chăm lo đời sống văn hóa của nông dân gắn vơíviệc xây dựng nông thôn mới.

Nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật và đạo đức công dân trong hệ thống giáodục quốc dân, phát huy đầy đủ vai trò của xã hội, các đoàn thể, gia đình, nhàtrường, từng tập thể lao động và cộng đồng dân cư trong việc chăm lo xây dựngcon người, bồi dưỡng các giá trị văn hóa trong thanh niên, học sinh, sinh viên,đặc biệt là xây dựng lý tưởng sống, lối sống, nếp sống, nâng cao trí tuệ, tìnhcảm, đạo đức, bản lĩnh, nhân cách văn hóa, thể lực của con người Việt Nam.

Đổi mới cơ chế quản lý văn hóa, thể thao, du lịch phù hợp với quản lý đa ngành,đa lĩnh vực. Tăng nhanh mức đầu tư của Nhà nước và xã hội cho văn hóa. Coi đâùtư cho văn hóa là đầu tư cho phát triển. Nâng cao chất lượng và hiệu quả của cácchương trình, mục tiêu quốc gia về văn hóa, thể thao, du lịch. Quản lý tốt thịtrường văn hóa phẩm và xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp văn hóa.Đẩy mạnh hoạt động văn hóa đối ngoại và coi trọng ngoại giao văn hóa để quảngbá, giới thiệu hình ảnh con người và đất nước Việt Nam đối với cộng đồng quốctế. Nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ chuyênmôn cho các lĩnh vực hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch trong thời kỳ mới.Nâng cao chất lượng toàn diện các hoạt động thể dục - thể thao, nâng cao thể lựcvà sức khỏe của con người Việt Nam.

Góp ý vào Báo cáo Chính trị Đại hội XI và Chiến lược phát triển kinh tế-xã hôị10 năm 2011-2020, phó giáo sư-tiến sỹ Phạm Duy Đức đề nghị những định hướng lớnvề văn hóa cần được trình bày trong Báo cáo Chính trị của Đại hội XI tập trungvào sáu vấn đề sau:

Thứ nhất, cần tập trung xây dựng con người Việt Nam phát triển về thể lực, trílực và tình cảm, có lý tưởng và nhiệt tình cách mạng, trung thành với sự nghiệpđổi mới, có kỹ năng lao động và sáng tạo, có ý chí và bản lĩnh trong xây dựng vàbảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệphóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, phấn đấu vì xã hội dân giàu,nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Các phẩm chất cơ bản của con người cần xây dựng là con người công dân, con ngươìkhoa học và con người nhân văn. Đề cao việc xây dựng ý thức công dân, tinh thầntôn trọng và làm theo Hiến pháp và pháp luật; nâng cao trình độ khoa học, kỹthuật và công nghệ; đề cao các giá trị nhân văn, hướng tới cái đúng, cái tốt vàcái đẹp trong hoạt động thực tiễn của mọi người. Tăng cường giáo dục lý tưởngchính trị, đạo đức xã hội và bản lĩnh văn hóa cho thanh niên, học sinh, sinhviên. Thực hiện tốt cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ ChíMinh.

Thứ hai, cần nâng cao chất lượng toàn diện của việc xây dựng đời sống văn hóa vàmôi trường văn hóa thông qua đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước và cuộc vậnđộng toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. Đẩy mạnh việc xây dựng môitrường văn hóa trong tổ chức đảng và cơ quan nhà nước, các đoàn thể chính trị xãhội, trong các doanh nghiệp, trong gia đình và trong cộng đồng dân cư... Xâydựng nếp sống văn minh trong xã hội, nhất là nơi công cộng.

Thứ ba, cần mở rộng và phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ văn hóa, gắnkết chặt chẽ văn hóa với nhiệm vụ phát triển kinh tế, khai thác tài nguyên vănhóa một cách hợp lý để phát triển du lịch dịch vụ. Đa dạng hóa các ngành nghềsáng tạo và sản xuất các sản phẩm văn hóa, nâng cao sức cạnh tranh của các sảnphẩm văn hóa, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc trong thời kỳ hội nhập quốctế.

Thứ tư là đảm bảo tự do và dân chủ trong hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật,báo chí xuất bản, phát huy vai trò tích cực của các lĩnh vực này trong việc xâydựng môi trường văn hóa tinh thần lành mạnh. Đồng thời nâng cao trách nhiệm củađội ngũ văn nghệ sĩ, đội ngũ những người làm báo đối với nhân dân, dân tộc vàthời đại, nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường, các viện về văn học, nghệthuật, báo chí, xuất bản. Phát huy vai trò của các hội văn học, nghệ thuật vàbáo chí từ trung ương đến địa phương.

Thứ năm, bên cạnh việc tiếp tục đầu tư, tôn tạo, bảo tồn và phát huy các di tíchlịch sử văn hóa, cần chú trọng xây dựng các công trình văn hóa trọng điểm quốcgia và khu vực. Đặc biệt, Nhà nước quan tâm tới đầu tư xây dựng đời sống văn hoaớ̉ vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng miền núi, biên giới và hải đảo, xâydựng đời sống văn hóa ở nông thôn, ở các khu công nghiệp, khu chế xuất tập trungđông công nhân.

Thứ sáu, cần nâng cao chất lượng và hiệu quả lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhànước trên lĩnh vực văn hóa - thể thao - du lịch. Xây dựng cơ chế, chính sách chếtài ổn định phù hợp với yêu cầu quản lý văn hóa trong thời kỳ mới. Đẩy mạnh hợptác quốc tế về văn hóa.

Về chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2011-2020, phó giáo sư-tiến sỹ Phạm DuyĐức kiến nghị về vấn đề văn hóa đưa vào Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10năm nên tập trung vào một số nội dung sau:

Phát triển đồng bộ, toàn diện các lĩnh vực văn hóa. Xây dựng và hoàn thiện cácchính sách đảm bảo găn kết chặt chẽ văn hóa với phát triển kinh tế và chính trị,đảm bảo phát triển kinh tế gắn với phát triển văn hóa, thực hiện công bằng vàtiến bộ xã hội. Nâng cao chất lượng của việc xây dựng văn hóa chính trị, xâydựng môi trường văn hóa lành mạnh trong tổ chức Đảng và cơ quan nhà nước. Coitrọng văn hóa lãnh đạo và văn hóa quản lý. Đẩy mạnh việc bảo tồn và phát huy cácdi sản văn hóa dân tộc. Tổ chức thực hiện tốt luật sở hữu trí tuệ.

Phát triển mạnh mẽ các ngành nghề sáng tạo và sản xuất các sản phẩm văn hóa. Đâùtư phát triển ngành công nghiệp văn hóa, nhất là điện ảnh, báo chí, phát thanhvà truyền hình, quảng cáo và trình diễn nghệ thuật... Đẩy mạnh xã hội hóa cáchoạt động văn hóa. Nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm văn hóa trong thơìkỳ hội nhập quốc tế.

Nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ văn nghệ sĩ ở các trường vănhóa, nghệ thuật, khuyến khích tài năng, tăng cường công tác đào tạo ở nướcngoài. Có chính sách thu hút và khuyến khích đội ngũ văn nghệ sĩ tập trung sángtạo về những chủ đề lớn có ý nghĩa tích cực trong việc xây dựng và bảo vệ Tổquốc. Đổi mới chính sách đãi ngộ và tôn vinh những trí thức, văn nghệ sĩ tiêubiểu. Đẩy mạnh việc xuất bản, tái bản và quảng bá những công trình văn hóa, lịchsử, nghệ thuật tiêu biểu của dân tộc. Khuyến khích văn hóa đọc trong xã hội.

Nâng cao chất lượng toàn diện của các hoạt động thông tin, báo chí, phát thanhvà truyền hình, xuất bản và phát hành sách, tuyên truyền miệng ở tất cả cácvùng, các miền. Phát triển đi đôi với quản lý tốt mạng Internet. Đẩy mạnh côngtác thông tin và văn hóa đối ngoại.

Nâng cao chất lượng của phong trào thi đua yêu nước và cuộc vận động toàn dânđoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, nhất là ở khu dân cư, ưu tiên đầu tư xâydựng cơ sở vật chất và chăm lo các hoạt động văn hóa ở vùng đồng bào dân tộcthiểu số ở miền núi, vùng biên giới, hải đảo; xây dựng đời sống văn hóa ở nôngthôn và trong các khu công nghiệp, khu chế xuất tập trung đông công nhân. Xâydựng nếp sống văn minh trong giao thông đô thị, trong tổ chức đám cưới, đám tangvà lễ hội, đấu tranh kiên quyết loại bỏ những hủ tục và những tệ nạn xã hôịtrong sinh hoạt cộng đồng.

Mở rộng hoạt động giao lưu và hợp tác quốc tế về văn hóa. Đa dạng hóa các hìnhthức trao đổi và hợp tác văn hóa, văn học, nghệ thuật với nước ngoài. Khuyếnkhích cộng đồng Việt Nam ở nước ngoài giữ gìn và quảng bá văn hóa Việt Nam, thamgia tích cực vào xây dựng và phát triển văn hóa của đất nước.

Phó giáo sư-tiến sỹ Phạm Duy Đức lưu ý các thách thức lớn đối với văn hóa ViệtNam giai đoạn 2011-2020 , đó là :sự tụt hậu của văn hóa so với tăng trưởng kinhtế; sự tụt hậu của văn hóa Việt Nam so với một số nước trong khu vực và thếgiới; sự chệch hướng về mục tiêu phát triển văn hóa; sự phân hóa trên lĩnh vựcvăn hóa; trình độ lãnh đạo, quản lý văn hóa có thể tụt hậu so với tốc độ pháttriển văn hóa.

Theo ông Phạm Duy Đức, 13 nhiệm vụ chủ yếu để xây dựng và phát triển văn hoáViệt Nam trong giai đoạn 2011-2020 gồm xây dựng con người và lối sống văn hóa;xây dựng đời sống văn hóa và môi trường văn hóa; xây dựng văn hóa chính trị, vănhóa trong lãnh đạo, quản lý; xây dựng văn hóa trong kinh tế, văn hóa sản xuấtkinh doanh, văn hóa doanh nghiệp; phát triển giáo dục-đào tạo và khoa học côngnghệ; phát triển văn học nghệ thuật; bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc;bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc thiểu số; phát huy những giá trị văn hóa,đạo đức tốt đẹp của tôn giáo, tín ngưỡng; phát triển thông tin đại chúng; tăngcường, chủ động hợp tác và mở rộng giao lưu quốc tế về văn hóa; xây dựng văn hoámôi trường. Hoàn thiện thể chế, thiết chế văn hóa.

Ông Phạm Duy Đức nhấn mạnh trong nhiệm kỳ Đại hội XI (2011-2015), 4 nhiệm vụquan trọng cần tập trung chú ý để góp phần xây dựng và phát triển văn hóa ViệtNam là xây dựng và phát triển con người; bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa,phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số; phát triển và quản lý tốt thị trườngvăn hóa; xây dựng và phát triển ngành công nghiệp văn hóa, các ngành sản xuấtcác sản phẩm văn hóa.

Các giải pháp cụ thể có ý nghĩa đột phá để phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn2011-2020 là hoàn thiện hệ thống pháp luật; nâng cao năng lực lãnh đạo và quảnlý; đảm bảo tự do, dân chủ; đẩy mạnh xã hội hóa văn hóa; đẩy mạnh hợp tác quốctế về văn hóa./.

(TTXVN/Vietnam+)