“Trà chanh chém gió” vỉa hè: Coi chừng “chém” luôn sức khỏe!

Các quán trà chanh được mọc ra khá nhiều

Những ngày đầu hè, phóng viên Báo Gia Đình Việt Nam đã đi khảo sát nhiều nơi, từ đó phát hiện ra nhiều vấn đề mà ít người biết đến với loại nước “có một không hai” này.

Trà chanh mọc lên như nấm

Một ngày cuối tuần, tôi được anh bạn đồng nghiệp mời đi “đàm đạo”, trà chanh ở phố Nhà Thờ (Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Nghe tiếng các quán trà chanh này khá lâu, nhưng thú thật đây là lần đầu tôi mới đến đây ngồi “thưởng thức” với bạn. Ngày cuối tuần, người tập trung về quán trà chanh vỉa hè trên phố Nhà Thờ này khá đông. Len lỏi mãi, chúng tôi mới tìm được ghế ngồi. Không khí ngột ngạt, ồn ào, tôi chẳng mấy thích thú với quang cảnh nơi đây. Đã thế, cứ khoảng mười phút, mọi người lại được dịp nhốn nháo, “đứng ngồi không yên” khi lực lượng chức năng tìm đến dẹp bỏ. Tôi phàn nàn với bạn: “Uống trà chanh tội gì phải lên tận đây, ngay các quán nước ở sân vận động Mỹ Đình bán đầy!”. Bạn tôi cười rồi bảo: “Bây giờ trà chanh người ta pha chế cực bẩn. Nghe đồn ở đây uống ngon, đảm bảo tôi mới giám đưa ông đến thưởng thức, không còn lâu mới đi uống trà chanh ở vỉa hè”.

Nghe bạn nói vậy, tôi đành lòng gọi 2 cốc trà chanh, 1 đĩa hạt dưa để thương thức cái gọi là “thương hiệu” ở góc phố Nhà Thờ. Điều khiến tôi ngạc nhiên, chưa đầy 2 phút, trà chanh mà chúng tôi gọi đã được đưa ra. Thú thực, cầm cốc trà chanh lên tôi cố nhấp một một ngụm, hương vị chẳng khác nào các quán trà chanh bán ở vỉa hè nơi khác. Bạn tôi cười: “Thì nghe thế, lên một lần cho biết”. Sau buổi ấy, tôi quyết định “khám phá” loại nước uống mà sau mỗi đêm có người kiếm đến tiền triệu từ việc kinh doanh này.

Điểm đầu tiên tôi tìm đến là các quán nước xung quanh Sân vận động Mỹ Đình. Nếu trước đây xung quanh Sân vận động Mỹ Đình nổi tiếng với trà đá, nhân trần thì thời gian này các quán trà chanh mọc lên một cách nhanh chóng. Đi đến đâu cũng thấy các tấm biển quảng cáo: “Trà chanh chém gió… mời vào” được treo sẵn. Tôi dám chắc một điều rằng, nếu khách vào những quán này, điều đầu tiên, người bán sẽ hỏi: “Uống trà chanh cho mát nhé!”. Sở dĩ có điều này bởi, việc pha chế trà chanh cũng khá đơn giản, chỉ cần một vài nguyên liệu như bột trà giá siêu rẻ, bột hương liệu, mùi chanh và thêm một số lát chanh… đã có một cốc trà chanh ngon, ngọt, chất lượng, giá bán lại cao hơn nhiều so với trà đá, nhân trần.

Theo tìm hiểu của phóng viên, chỉ cần chục chiếc ghế nhựa, mấy cái ly và ít phụ gia là có thể làm được một quán trà chanh, với số lượng khách rất lớn. Mỗi cốc trà chanh bán tại khu vực Mỹ Đình trung bình có giá từ 8.000 đến 10.000 đồng. Có lẽ nhằm đáp ứng nhu cầu của khách nên việc pha chế được tiến hành một cách rất nhanh. Một chủ quán thẳng thắn chia sẻ: “Mỗi ngày có hàng trăm khách nếu chậm chạp, khách bỏ đi thì ăn cám. Bây giờ kinh doanh, yêu cầu đầu tiên là phục vụ chu đáo, không để khách chờ lâu”.

Chỉ với một vài tư trang là thành quán trà chanh

Pha chế có một không ai

Lo ngại trước thực tế, các quán trà chanh mọc ra liệu có đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng hay không, phóng viên Báo GĐVN đã xâm nhập vào các cửa hàng bán phụ phẩm này để tìm hiểu thực hư. Cơ sở bán các nguyên liệu phụ gia trà chanh nhiều nhất phải kể đến ở chợ Đồng Xuân, khu chợ Hàng Bồ, Hàng Buồm. Qua khảo sát những địa điểm này, chúng tôi chứng kiến không ít cảnh tượng mua bán phụ gia trà chanh giữa chủ quán với khách hàng. Điều đáng nói, đa phần các loại phụ gia được đưa ra đều không có nhãn mác, có chăng cũng chỉ là nguồn gốc từ Trung Quốc nhập về.

Khi biết chúng tôi đang thực hiện bài viết về trà chanh làm từ phụ gia, có không ít người sinh sống gần khu chợ Đồng Xuân đã giúp đỡ chúng tôi rất nhiệt tình trong việc bày tỏ bức xúc khi các loại phụ gia trà chánh được bày bán một cách tràn lan. Ông H, một người dân nói: “Ở gần chợ mới biết được việc buôn bán các loại phụ gia pha trà chanh lớn đến thế nào. Tôi sợ các sản phẩm này không rõ nguồn gốc, không nhãn mác, người tiêu dùng sử dụng vào sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe”. Một người dân khác bày tỏ thêm: “Ngày trước ai muốn mua phụ gia về pha chế thì đến tận nơi các cửa hàng có bán mới lấy được. Giờ họ chỉ cần gọi điện đặt hàng và người bán hàng sẽ chuyển đến tân nơi. Đa phần, để tiện lợi cho người chế biến, người bán nguyên liệu phụ gia thường cung cấp các thùng loại 2 lít - 10 lít, nhiều nơi còn cung cấp các loại can 5 - 10 lít đủ các nguyên liệu làm trà chanh. Chỉ cần người bán pha loãng ra thế là thành 1 cốc trà chanh mỹ mãn”.
Để kiểm chứng lời nói của người dân, chúng tôi đóng vai người kinh doanh quán trà chanh giải khát, để tiếp cận với một vài chủ quán bán phụ gia này. Thật bất ngờ, khi chúng tôi vừa hỏi mua phụ gia, chị chủ quán không nghi ngờ gì đã lôi từ trong tủ ra một chai nhựa đựng khoảng 200ml dung dịch không màu rồi nói đó là tinh chất của chanh. Chị này hướng dẫn: “Bằng này dung dịch em tha hồ mà pha chế. Mỗi ngày bán, em rót một ít vào can nước trà rồi ngâm một lúc thì bỗng dưng nó sẽ biến thành trà chanh. Loại này bán cho khách, tha hồ thu lãi”. Thấy chị chủ quán có vẻ cởi mở, tôi hỏi tiếp: “Ở đây chị không bán loại phụ gia có nhãn mác, chất lượng tốt sao?”. Chị này giãi bày: “Hiện đa phần các sản phẩm phụ gia pha trà chanh đều được nhập từ Trung Quốc về, muốn chất lượng cũng khó. Ngay cả, nhiều cửa hàng có tem dán nhãn mác sản xuất ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, nhưng thực chất đều là mác giả… Riêng bột trà, em đã kinh doanh thì nên lấy sản phẩm rẻ có giá từ 30 - 40 nghìn đồng/kg bán cho có lãi”.

Khó đảm bảo an toàn

Liên quan đến nguyên liệu pha chế trà chanh, mới đây cơ quan quản lý thuốc và thực thực phẩm Trung Quốc đã yêu cầu dừng phân phối và sử dụng hương liệu bột trà xanh được dùng trong pha chế trà chanh bởi có chứa DEHP. Đây là chất gây giảm khả năng sinh dục nam, rối loạn dậy thì ở nữ giới, về lâu dài có thể nguy cơ đến sức khỏe. Tuy nhiên ở Hà Nội, các loại phụ gia này vẫn được bày bán tràn lan. Không những thế người mua vẫn không hề hay biết gì về thông tin phụ gia này đang bị cấm dùng ở Trung Quốc.

Khi trò chuyện với phóng viên, một người dân vẫn điềm nhiên rằng: “Đây là lần đầu tiên tôi nghe nói loại phụ gia pha chế trà chanh có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Tôi rất thích uống trà chanh nên thường đi mua các phụ gia về pha uống cho rẻ. Mỗi lần mua tôi đều thấy có nhãn mác nên không nghĩ uống loại này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe”.

Trước vấn đề phụ gia pha trà chanh có đảm bảo an toàn sức khỏe cho người tiêu dùng hay không, PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh (Viện Công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm, trường ĐH Bách khoa Hà Nội) nhận định rằng: Trà chanh là một loại giải khát, khát thì phải uống nhưng uống có lợi hay không thì chúng ta phải tính toán lại một cách thông minh và khoa học. Vì việc ăn gì, uống gì ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe: 90% các loại bệnh đưa vào cơ thể bạn qua đường miệng. Có điều trà chanh vỉa hè là do người dân mở ra tự phát, không hề được quản lý và kiểm định. Để bán loại nước uống bình dân với giá rẻ thì bột trà xuất xứ từ Trung Quốc sẽ mang lại lợi nhuận cao. Hơn nữa, trong mỗi cốc trà chanh thường sử dụng đến chất thơm, đường hóa học. Riêng một số nước lớn như Mỹ, Nhật, Pháp… chất thơm được kiểm soát rất chặt chẽ. Nếu uống nhiều chất thơm sẽ gây ra nhiễm độc mãn tính. Vì thế, việc sử dụng quy trình pha chế không vệ sinh có thể tạo điều kiện lây lan các bệnh từ người này sang người khác.

Một lãnh đạo, Cục vệ sinh an toàn thực phẩm, Bộ Y tế khuyến cáo: Các loại phẩm màu, hương liệu dùng cho thực phẩm phải có nguồn gốc rõ ràng. Người tiêu dùng khi sử dụng các loại phẩm, hương liệu này phải đúng liều lượng, người sử dụng phải được tập huấn.

Vững Hoàng