Tính giá điện cần đảm bảo quyền lợi cho số đông người nghèo

Theo Dự thảo Đề án biểu giá bán lẻ điện, EVN đưa ra 3 phương án gồm: Giữ nguyên biểu giá điện 6 bậc thang như hiện hành; tính đồng giá ở mức 1.747 đồng/kWh; rút gọn biểu giá điện sinh hoạt từ 6 bậc thang về 3 hoặc 4 bậc thang.

Bên lề Hội thảo "Dự thảo Đề án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện" do Tập đoàn Điên lực ( EVN ) tổ chức ở Hà Nội ngày 22/9, ông Nguyễn Đức Kiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban kinh tế Quốc hội đã trả lời PV những câu hỏi liên quan đến các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện.

Ông Nguyễn Đức Kiên - Phó Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội phát biểu tại Hội thảo "Dự thảo Đề án Cải tiến cơ cấu giá bán lẻ điện" hôm 22/9. Ảnh: VĂN HUY.

Thưa ông! trong Hội thảo có ý kiến cho rằng việc EVN là đơn vị đứng ra lấy ý kiến góp ý về biểu giá điện mới là không phù hợp với chức năng nhiệm vụ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Vậy quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Ông Nguyễn Đức Kiên: Trước hết, tôi xin khẳng định rằng, Đề án cải tiến cơ cấu biểu giá điện không phải do EVN đưa ra mà do cơ quan tư vấn độc lập xây dựng. Đây là cơ quan tư vấn được các cơ quan có chức năng nhiệm vụ thuê để xây dựng Đề án. Có thể nói rằng, EVN cũng là người bị tác động bởi phương án tính giá điện chia bậc thang do cơ quan tư vấn lập ra. Cho nên đừng đưa tên EVN vào đây cho nó tội nghiệp.

Vậy đâu là khúc mắc trong cuộc Hội thảo vừa rồi liên quan đến vấn đề quản lý và kinh doanh điện?

Ông Nguyễn Đức Kiên: Thực ra thì không có khúc mắc gì về mặt quản lý cả. Ngành điện theo Luật điện lực mà theo Luật điện lực thì chúng ta đang tiến hành theo chương trình tái cơ cấu lại Doanh nghiệp nhà nước trong đó có EVN.

Việt Nam đang tái cơ cấu và chúng ta hình thành một thị trường điện lực cạnh tranh, bao gồm cả thị trường phát điện cạnh tranh, phân phối cạnh tranh và tuyền tải. Nếu chúng ta đã xác định không truyền tải thì Nhà nước sẽ giữ độc quyền, còn lại khâu phát điện cạnh tranh và bán lẻ thì chúng ta đang có cái lộ trình.

Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện đúng quy định và có khả năng chúng ta sẽ đẩy nhanh tiến độ của thị trường cạnh tranh lên. Tôi xin nhắc lại, EVN là 1 đối tác bị ảnh hưởng bởi phương án tính giá diện chia bậc thang của giá diện do cơ quan tư vấn độc lập lập ra nên EVN xin ý kiến đồng thuận của mọi người.

Hội thảo lấy ý kiến góp ý về việc cải tiến giá điện là do Cục Điều tiết điện lực chủ trì và EVN đứng ra xin ý kiến người dân là sự kết hợp hài hòa. Trên thực tế, ngay lập tức tách bạch EVN và Bộ Công Thương trong việc tính giá điện bậc thang là điều kiện không khả thi. Bởi hiện nay Nghị định về điều lệ hoạt động của EVN được xây dựng trong Luật Doanh nghiệp sửa đổi và trong Luật điện lực. Do đó, EVN có nhiệm vụ đảm bảo vấn đề an sinh xã hội .

Tại Đề án đơn vị tư vấn đưa ra 3 phương án, mỗi phương án đưa ra đều có những ưu, nhược điểm riêng. Vậy, biểu giá điện mới sẽ được cải tiến dựa trên nguyên tắc nào?

Ông Nguyễn Đức Kiên: Cuộc Hội thảo ở Hà Nội hôm nay (22/9) mới cuộc hội thảo đầu tiên của cơ quan tư vấn trình bày, lấy ý kiến. Ngoài ra sẽ còn có hai cuộc hội thảo nữa ở Đà Nẵng và TP. HCM. Về vấn đề này chúng ta phải thống nhất với nhau về nguyên tắc xây dựng biểu giá điện và Luật điện lực 2013.

Thứ nhất, nguyên tắc xây dựng biểu giá điện phải đảm bảo được sự công bằng của những hộ sử dụng điện, cái khả năng tiếp cận cái nguồn điện của những hộ người dân.

Thứ 2, cải tiến biểu giá điện mới cũng phải đảm bảo tiết kiệm được nguồn tài nguyên quốc gia.

Thứ 3, việc cải tiến giá điện cũng phải tuân thủ theo lộ trình mà thị trường hóa ngành điện và vấn đề là tái cơ cấu lại Tập đoàn điện lực Việt Nam.

Vậy với 3 phương án giá điện mà cơ quan tư vấn đưa ra thì đã có những phương án nào nó thỏa mãn 3 nguyên tắc mà ông vừa nói không?

Ông Nguyễn Đức Kiên: Theo tôi, các phương án của cơ quan tư vấn điện lực chứ đưa ra chỉ mới phản ánh cách nhìn của họ với tư cách là một người làm thuần túy, kỹ thuật họ đưa ra. Đối với EVN, đơn vị này cũng có thể chọn một phương án thuận lợi nhất. Nhưng tất cả những phương án phải đối chiếu với các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về bán giá điện. Trong đó, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ đã có quy định mức bán lẻ bình quân thấp nhất và mức bán lẻ bình quân cao nhất, nếu có sự thay đổi phải báo cáo lại để xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ.

Như thế, với 3 phương án mà cơ quan tư vấn đưa ra thì ông thấy phương án nào có thể làm hài lòng tất cả mọi người và ông có đề xuất thay thế gì không?

Ông Nguyễn Đức Kiên: Theo quan điểm của tôi thì đến thời điểm này chưa có phương án nào có thể đảm bảo được sự hài lòng của tất cả những người sử dụng điện. Tuy nhiên, vấn đề tính giá điện là phải vì lợi ích của số đông, mà lợi ích của số đông thì phải dựa trên cách cơ sở thống kê liên tục từ nhiều năm nay, cùng các cơ quan bán điện. Tôi khẳng định rằng, dù có đưa ra phương án nào thì cũng không được làm ảnh hương nhiều đến những người nghèo và những người có điều kiện trung bình, những người làm công ăn lương, sử dụng điện tiết kiệm. Và một vấn đề nữa là phải khuyến khích tiết kiệm điện.

Xin ông cho biết, với 3 phương án mà cơ quan tư vấn đưa ra, trên quan điểm cá nhân thì ông đồng tình với phương án là chia giá điện theo cấp bậc thang hay chỉ đồng nhất một giá điện?

Ông Nguyễn Đức Kiên: Theo tôi, để chọn phương án đồng nhất một giá điện là rất khó vì nó yêu cầu nhiều điều kiện khác và trong điều kiện của Việt Nam hiện tại không thể thực hiện đồng nhất một giá điện. Như tôi đã nói ngay từ đầu, vấn đề là chúng ta phải đảm bảo bình đẳng trong sử dụng điện.

Hiện nay, chung ta có 21% số hộ sử dụng điện là các hộ nghèo. Nếu nhìn lại báo cáo thành tích xóa đói giảm nghèo thì từ những năm 2000 tỷ lệ nghèo của chúng ta là 54%, bây giờ xuống còn 14% thì cũng ta vẫn còn phải có trách nhiệm với 14% hộ nghèo đó và 7% hộ cận nghèo. Như vậy, 21% hộ đó cộng với các hộ chính sách xã hội , hộ ưu tiên, người có công với nước, thương binh... thì chúng ta phải có trách nhiệm uống nước nhớ nguồn để thực hiện việc này.

Xin chân thành cám ơn ông!

Cần tính kỹ không báo chí lại kêu bảo vệ người giàu

Trong buổi Hội thảo, ông Nguyễn Đức Kiên - Phó Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội cho ý kiến, sản lượng điện có liên quan mật thiết đến đời sống kinh tế, chính trị đất nước. Theo thống kê, hiện nay số hộ dân có mức tiêu thụ điện 50kwh/tháng trở xuống chiếm 21%, số hộ sử dụng từ 51-100kwh/tháng chiếm 20% tổng số hộ dân; từ 101-150 kwh/tháng chiếm gần 20%.

Như vậy, điện tiêu thụ của những hộ nghèo và cận nghèo tính chung khoảng từ 150 kwh/tháng chiếm 60% tổng số hộ. Còn những hộ dùng 400kwh/tháng chỉ chiếm 4,7% tổng số hộ gia đình . Nếu không ưu tiên họ, thì không khéo báo chí lại kêu chúng ta đi bảo vệ người giàu.
Ông Kiên cũng nhận định, tính giá điện phải đảm bảo quyền lợi cho số đông, nghĩa là đảm bảo quyền lợi cho trên 60% tổng số hộ dùng điện. Điện là ngành đặc thù không tái tạo, với điều kiện hiện nay chúng ta nên khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả chứ không khuyến khích sử dụng nhiều điện để trả ít tiền đi.

Ông cũng cho rằng, mặc dù còn nhiều ý kiến tranh cãi nhưng nhìn chung ý kiến các đại biểu đều thống nhất với cách tính giá điện theo bậc thang lũy tiến và phải đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Tuy nhiên, ông cũng kiến nghị thêm với cơ quan tư vấn xây dựng Đề án cải tiến cơ cấu biểu giá điện nên tính giá điện hướng tới số đông người nghèo, những hộ có mức thu nhập thấp. "Ở Sóc Trăng, có 1,3 triệu dân nhưng chỉ có hơn 100.000 người là sử dụng tiền điện quá 100 kWh. Còn lại, đa phần người dân đều dùng dưới mức này.

Ở thành phố, những nhà dùng điện bị tăng bất thường, tới 2 triệu đồng, là bởi nhà có 4 người, 3 điều hòa cho 3 phòng. Nếu cả 4 người ngủ cùng 1 phòng điều hòa thì tiết kiệm, nhưng anh bật cả 3 cái điều hòa khi đi ngủ thì giá đi lên là đương nhiên. Trong khi đó, ở nông thôn, cả nhà chỉ có 2 ngọn đèn led, công suất có 24W/ ngày, và chỉ thắp từ 6h tối đến 10h tối, chỉ thắp mỗi một chiếc đèn cho con học bài còn lại là đi ngủ và sáng ra thì đi làm cả ngày".

Ông Kiên cũng cho rằng, vấn đề quan trọng hiện nay là người tiêu dùng điện đòi hỏi EVN phải cải tiến hơn nữa công tác quản trị nội bộ của mình để đảm cho việc giảm thấp nhất những chi phí không cần thiết có thể tính vào giá điện. Cụ thể, người dân muốn EVN nâng cao năng suất lao động, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ở các nhà máy điện của EVN, đồng thời thực hiện đúng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ.