Tay nải gió đưa

Giữa hai chuyến đi tất yếu đó có những chuyến khiến ta nhớ đời và cũng không ít chuyến nhạt thếch, vô vị. Nhưng dù gì thì các cuộc “lãng du” ấy cũng thường làm cho cuộc đời ta giàu lên, theo kiểu “đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Thời trẻ tuổi rong chơi, có những lần “tay nải gió đưa” tới quên cả đường về. Đến già, do tuổi tác, bận bịu gia đình nên sự rong chơi cũng ít đi, ngắn lại. Có điều lạ là, ít hay nhiều gì thì sự xê dịch thời nay cũng thường dính dáng đến một giới: Đó là cánh xe ôm!

Tết này là năm con Khỉ, Bính Thân 2016. Từ việc dính dáng tới xe ôm, lan man thế nào tôi chợt nhớ đến chuyến đi cách đây gần 12 năm: Năm Giáp Thân. Chuyến đi tuy tình cờ trước Tết con Khỉ nhưng cũng phải nói là... rất khỉ!

Năm đó, nhà tôi có nuôi một con khỉ nhỏ, cột dưới gốc nhãn già bằng sợi giây xích sắt dài cho nó leo trèo thong thả. Con khỉ thì ai cũng biết rồi, là chúa nghịch ngợm, quậy phá. Tính thế nên phù hợp với bọn con nít, thành ra ngày nào quanh cây nhãn trước sân nhà tôi lũ trẻ con cũng tụ tập trêu ghẹo con khỉ ồn không chịu nổi, nhất là giấc trưa. Nhiều lần, nhà cũng ngăn cấm tụ tập nhưng đều “bất khả thi”. Tôi cũng đã lâu, nói như Quang Dũng, “Đêm đêm mơ thấy làm khăn gói. Để sớm mai rồi vẫn quẩn quanh” (Bài thơ Buồn êm ấm), chợt máu lãng du nổi lên, muốn làm một chuyến rong chơi Sài Gòn. Tôi bèn nêu mấy thứ cần mua cho Tết tới mà ngoài này không bán, nhân thể bàn với vợ, mang con khỉ cho quách thằng cháu (bên bà ấy) ở trong đó. Nhà nó cũng có cây sakê nhưng kín cổng cao tường, trẻ con sẽ không vào chọc ghẹo được. Tất nhiên là vợ đồng ý ngay, tôi gọi điện thoại cho thằng cháu nói ý định vậy. Nó mừng lắm và bảo khi nào đến, chú điện để cháu ra đón.

Thế là tôi một người một khỉ khăn gói vô Sài Gòn.

Thời ấy, xe ôm đã có từ lâu. Nhưng cũng chính vì có lâu và quá đông đảo nên lại xảy ra việc “khó” cho tôi khi xe về đến bến. Lúc xe vừa kịp dừng thì có rất đông xe ôm nhào tới vây lấy, chỉ tay giành phần: “Ông nón cối là của tao!”, “Bà áo tím là tao nhá!”, “Bà già áo nâu là tao!”... Và, “Ông khỉ là của tao!”, một anh xe ôm chỉ tay về phía tôi vì thấy con khỉ đang ngồi trên vai tôi. Trong không khí chộn rộn, mùi xăng khét lẹt, các anh xe ôm nhanh chóng tiếp cận, săn đón người mà mình đã giành phần. Có anh hí hửng vì xí phần được khách đi rất xa, có anh tiu nghỉu vì gặp người đi chỉ vài đoạn phố, có anh lại thất vọng hoàn toàn vì người mình vừa xí phần nhà gần hoặc sẽ có người thân đến đón. “Chú, chú về đâu chú?”, anh xe ôm hỏi “ông khỉ” (là tôi). Khi tôi trả lời đã có người đến đón, anh ta thất vọng ra mặt. “Mà... chú về đâu, cháu lấy rẻ thôi!”. Thấy anh cố rà xe theo kèo nèo mãi, cũng tội. Cầm lòng không đậu, tôi bằng lòng đi và nói địa chỉ, anh ta tỏ vẻ mừng lắm. Vừa lên xe chạy được một đoạn, cháu tôi gọi điện hỏi “chú vào đến nơi chưa, cháu đón”. Tôi cảm ơn và nói lỡ đi xe ôm rồi. “Chú thiệt tình! Cháu nghỉ buổi làm sáng nay để đón mà chú lại đi xe ôm”.

“Nếu anh xướng đặc điểm người nào đó mà... trớt huớt thì có được đón chọn ở xe kế đến không?” - tôi hỏi. Anh nhăn mặt: “Không đâu chú ơi, cháu chờ cả buổi sáng nay mới đến phiên. Nếu chọn gặp người không đi là coi như “qua biền”, phải đợi đến đầu giờ chiều xếp theo nhóm lại. Đó là chưa tính xe buổi ấy vào bến nhiều hay ít nữa”. Anh còn nói không kể may rủi trong việc giành khách mà có khi mất mạng vì bị cướp “cần câu cơm” là chiếc xế như báo hay đăng! Thế mới biết, người lao động muốn kiếm được miếng ăn ở nơi có thời từng gọi là Hòn ngọc Viễn đông này không phải chuyện dễ dàng.

Sau đó, anh hỏi tôi có đi gấp không, để xin phép tạt qua nhà, đưa cái gì đó cho vợ nấu nướng, kẻo hư. Hẻm anh ở cùng trên đường tôi về nhà thằng cháu. Nhà anh thuộc loại xập xệ cấp bốn, cũng nghèo. Anh rót mời tôi ly nước và ra sau đưa đồ cho vợ. Thằng con trai anh, khoảng 5-6 tuổi, thấy tôi bồng con khỉ, thích quá, hét toáng lên: “Ô, con hỉ, con hỉ, mẹ ơi!”. Con khỉ thấy thằng bé xán đến, vội nép vào lòng tôi, nhe răng dọa và kêu khọt khẹt liên tục. Trông thằng bé dễ thương và nhìn gia cảnh họ, tôi thấy mình đi giùm anh cuốc xe là một việc đáng làm. Khi anh lên nhà, giục tôi ra xe, thằng bé cố chạy theo, nài nỉ: “Ông hỉ ơi, sao hông ở chơi chút nữa?”. Ba nó trợn mắt: “Con vô nhà, ba chở ông đi công chuyện!”. Xe chạy trong tiếng thằng bé gọi “Ông hỉ, ông hỉ ơi...!” vọng từ phía sau.

Tự dưng hôm nay gặp cha con anh này. Với cha thì mình là khỉ, còn con lại là hỉ. Cũng vui thôi, hỉ là vui vẻ, cuộc sống luôn cần niềm vui, vậy nên nó đứng đầu trong thất tình của đời người: hỉ, nộ, ái, ố, ai, lạc, dục. Mà lại cũng sắp đến năm Thân, cầm tinh của loài đầy vui vẻ đó. Vậy chuyến đi này mình gặp đại hạp và năm nay thế là hên rồi!

Sau này “tay nải gió đưa”, tôi vào nhà đứa cháu nhiều lần nữa, nơi ở cháu tôi cũng gần nhà thằng bé. Có lần tôi đến thăm, thằng bé tên Tùng ngày nào giờ đã ra dáng thanh niên, đang học cấp ba. Nhắc đến chuyện “ông hỉ”, cháu cười bẽn lẽn và hỏi thăm về con khỉ.

Nhưng còn đâu! Sau chừng hơn năm vào chốn phồn hoa đô hội, trong một lần chẳng hiểu sao nó giật đứt xích. Và rồi không biết khỉ ta lưu lạc về nơi nào ở cái thành phố mênh mông, đầy người này...

Đêm nay, quá nửa khuya, trong trạng thái lơ mơ, tôi chợt nghe có tiếng khọt khẹt ở ngoài gốc nhãn già. Lòng bán tín bán nghi. Lẽ đâu con khỉ cho đi năm nào lại biết tìm về nhà xưa, chốn cũ? Tôi rón rén mở cửa ra sân. Dưới ánh trăng thượng tuần vàng vọt chỉ có màn đêm với cây nhãn già. Thi thoảng cành của nó cạ vào nhau nghe cót két theo gió khuya tháng chạp! Lại bồi hồi thương nghĩ. Liệu trong chuyến “xích đứt gió đưa” đó, nó có biết đường tìm về bản quán, cố hương của mình nơi rừng xanh, núi thẫm hay không?!

Trước Tết Bính Thân 2016

LÊ NGUYÊN NGỮ