Sự trở lại của Nga với sứ mệnh chống khủng bố

Kể từ khi Liên Xô sụp đổ hồi năm 1991, Moscow đã đánh mất sự ảnh hưởng của mình tại Trung Đông, nơi mà Liên Xô đã đầu tư vào đây rất nhiều. Năm 1994, Nga bất lực đứng nhìn Cộng hòa Dân chủ Yemen - thân Moscow - bị phe miền bắc Yemen thâu tóm với sự hỗ trợ của Saudi Arabia. Năm 2003, Nga không thể ngăn cản được Mỹ tấn công quân sự Iraq, lật đổ nhà độc tài Saddam Hussein, vốn là đồng minh của Moscow. Năm 2011, việc Nga vắng mặt trong cuộc bỏ phiếu tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã cho phép các nước phương Tây và một số nước Arab can thiệp quân sự vào Libya và giết chết nhà lãnh đạo Mouammar Kadhafi. Về việc này, một nhà ngoại giao cao cấp của Nga làm việc tại Damascus khẳng định: “Phương Tây đã đánh lừa chúng tôi và chúng tôi sẽ không bao giờ bỏ qua việc họ đơn phương sử dụng nghị quyết của Liên hợp quốc để can thiệp vào Libya. Chúng tôi sẽ không bao giờ để cho họ chiếm Syria.”

Máy bay chiến đấu của không quân Nga tại Syria

Trong gần 5 năm qua, khoảng 250.000 người đã thiệt mạng do nội chiến tại Syria, quốc gia cuối cùng ở Trung Đông mà Nga còn có ảnh hưởng mạnh mẽ. Ông Karim Bitar, chuyên gia tại Học việc Quan hệ quốc tế Pháp (IFRI) nhận định: “Có nhiều yếu tố giải thích lập trường cứng rắn của Nga về vấn đề Syria. Đây là một trong những bạn hàng cuối cùng của Moscow tại Trung Đông. Moscow bị mất mặt vì những chính sách của phương Tây đối với Libya, Nga cũng muốn tạo dựng hình ảnh là người bảo vệ các tín đồ Thiên chúa giáo phương Đông, song Nga lo ngại nguy cơ Hồi giáo cực đoan lan rộng sang vùng Kavkaz. Moscow muốn đáp trả lại những gì họ đã phải hứng chịu từ năm 1989.”

Việc can thiệp quân sự vào Syria cũng giúp nước Nga của Tổng thống Vladimr Putin tìm lại được chỗ đứng của mình, như một trong những cường quốc có vị trí trung tâm trên sân khấu chính trị Trung Đông, đồng thời cũng giúp Moscow thiết lập được quan hệ với Ai Cập và cũng giúp Nga được cộng nhận rằng có vai trò ngang hàng với Mỹ trong việc tìm kiếm một giải pháp cho xung đột trong khu vực. Ông Ajdar Kourtov, Trưởng ban biên tập tạp chí “Những vấn đề Chiến lược quốc gia” của Nga giải thích: “Vì lợi ích quốc gia, Nga phải hành động tại Trung Đông để ngăn chặn mối đe dọa từ các lực lượng Hồi giáo cực đoan ở cửa ngõ biên giới. Ngoài ra, giới lãnh đạo Nga cũng khao khát giành lại được vị thế của Nga trên chính trường thế giới, tương xứng với vị thế mà Liên Xô đã có được trước đây.”

Cùng với Nga, nhà nước Hồi giáo dòng Shi’ite Iran trong năm 2015, cũng thành công trong việc duy trì ảnh hưởng tại Trung Đông, qua đó, khẳng định được vai trò là cường quốc khu vực của mình, cạnh tranh với Saudi Arabia, đối thủ Hồi giáo dòng Sunni.

Việc Nga và Iran tăng cường ảnh hưởng ở Trung Đông đã làm thay đổi tương quan chính trị trong khu vực, nơi mà Mỹ đã liên tục hiện diện trong suốt hai thập niên qua. Theo giới phân tích, vấn đề là trong năm 2016, liệu Nga và Iran có thành công trong việc giữ được chiếc ghế Tổng thống Syria cho ông Bashar Al-Assad hay sẽ lại bị sa lầy vào cuộc chiến tại khu vực Trung Đông vô cùng phức tạp, như các cường quốc phương Tây khác.

M.T