Quần thể danh thắng Tràng An tìm tiêu chí hay để thành di sản

Khát vọng thành di sản

Quần thể danh thắng Tràng An nằm trên địa bàn 3 Hoa Lư, Gia Viễn, Nho Quan thuộc tỉnh Ninh Bình. Nơi đây, được biết đến với 3 quần thể là Khu Cố đô Hoa Lư, Khu danh lam thắng cảnh (bao gồm chùa chiền, miếu mạo) và Khu Tràng An. Cả 3 quần thể này tạo nên vẻ đẹp hài hòa giữa nét đẹp tự nhiên và vẻ đẹp của yếu tố văn hóa xưa và nay.

Du khách ngắm sông nước, núi non ở Tràng An.

Vùng lõi của Khu du lịch sinh thái Tràng An bao gồm 48 hang động với 31 thung tạo thật đẹp và yên bình mà không phải nơi nào cũng có được. Theo ông Nguyễn Viết Long – Giám đốc Ban quản lý danh thắng Tràng An thì từ khi địa phương phát triển hoạt động du lịch, đời sống người dân ở đây được cải thiện rõ rệt, bộ mặt làng xã cũng trở nên đẹp hơn, hoành tráng hơn.

Bà Nguyễn Thị Khuy (52 tuổi) ở xã Trường Yên (Hoa Lư), lái đò trên bến Tràng An cho biết: “Nhờ có du lịch mà chúng tôi có việc làm, không phải vất vả sớm khuya như trước mà thu nhập lại ổn định từ 4 - 5 triệu đồng/tháng”. 5 năm về trước, bà Khuy là một trong số hơn 200 hộ dân bị lấy đất để xây dựng, quy hoạch Khu danh thắng Tràng An. May thay, giờ đây tất cả hộ dân tại hai xã Trường Yên và Ninh Xuân đều được tạo việc làm nhờ phát triển dịch vụ du lịch. Chính vì vậy, mà ai cũng mong cho Khu danh thắng Tràng An sớm trở thành di sản thế giới.

Cũng đồng quan điểm, cô Quách Thị Lụa - lái đò trên bên Tràng An tự hào chia sẻ: “Nếu được UNESCO công nhận di sản thế giới thì đó không chỉ là niềm tự hào của nhân dân Ninh Bình mà chắc chắn sẽ là niềm tự hào chung của nhân dân cả nước”.

Không riêng gì người dân, nhiều khách du lịch đã một lần đến với Tràng An cũng đều có chung một mong ước Tràng An sẽ được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Chị Nguyễn Thục Anh (Tứ Kỳ, Hải Dương) cho biết: “So với những địa điểm khác thì đây là một danh thắng hoàn mỹ. Đặc biệt, khi đến đây tôi rất ấn tượng với sự cổ kính và trang nghiêm của quần thể đền chùa, miếu mạo, sự hoành tráng của khu chùa Bái Đính và những nét đẹp hoang sơ của khu rừng sinh thái ven hang động núi đá vôi”.

Chưa chọn được tiêu chí

Thông tin từ Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) thì ngày 27.9.2011, UNESCO đã chấp thuận để Việt Nam gửi hồ sơ xin thẩm định công nhận Khu danh thắng Tràng An là di sản thế giới. Cũng nằm trong kế hoạch chuẩn bị hồ sơ đệ trình, ngày 20.3, Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An và UBND tỉnh Ninh Bình đã có buổi làm việc với báo chí và một số chuyên gia về vấn đề này.

Về lộ trình bình xét, tiêu chí làm hồ sơ gửi UNESCO, ông Nguyễn Viết Long tiết lộ: “Qua một số khảo sát đánh giá của các đoàn chuyên gia, có thể Tràng An sẽ được đề xuất trình hồ sơ theo tiêu chí “hỗn hợp”, thiên về các nhóm tiêu chí 7 (cảnh quan tự nhiên), số 5 và số 8 (văn hóa, diện mạo).

Bên cạnh những nét đẹp về cảnh quan tự nhiên, quần thể di tích danh thắng Tràng An còn hội tụ nhiều yếu tố về địa chất, lưu giữ nhiều dấu tích của nền văn hóa cổ đại. Theo ông Nguyễn Văn Khanh – Phó ban quản lý danh thắng Tràng An: “Không phải ngẫu nhiên mà Tràng An được mệnh danh là “Vịnh Hạ Long trên cạn”.

Hiện nay trên thế giới có hơn 200 di sản thiên nhiên, trong đó 27 di sản thiên nhiên mang tính chất hỗn hợp cảnh quan thiên nhiên và địa chí địa mạo. Chính vì vậy, đề xuất làm hồ sơ nhấn vào yếu tố văn hóa qua khảo cổ học là hướng đi mới cho Khu di tích Tràng An.

Theo một số nghiên cứu khoa học, cách đây 5.000-6.000 năm, nơi đây vốn là một vùng vịnh như vịnh Hạ Long bây giờ. Trên lớp địa chất thể hiện rõ từng ngấn sóng biển, một minh chứng cho thời kỳ biển tiến và rút”. Đặc biệt, nơi đây còn lưu giữ được hàng trăm vết tích từ vỏ sò, vỏ ốc - một minh chứng cho sự cư trú của người tiền sử. “Đây chính là nét độc đáo, có một không hai về cả tự nhiên và văn hóa mà không phải nơi nào cũng có được” - ông Long khẳng định.

Tuy nhiên, ông Long cho hay: “Tỉnh chưa quyết định chọn tiêu chí nào để đưa vào hồ sơ trình UNESCO. UBND tỉnh và Ban quản lý sẽ chờ thêm kết quả đánh giá, thẩm định và tư vấn của các viện khoa học rồi mới quyết định. Chậm nhất, tới ngày 30.4 này, Ban quản lý khu quần thể và UBND tỉnh Ninh Bình sẽ đưa ra quyết định chính thức”.

Quang Anh