Pháp nhân phải có trách nhiệm bồi thường bị hại?

Tiếng kêu cứu từ đất mỏ

Đơn kêu cứu các bị hại cho biết, do tin tưởng vào thương hiệu Bảo hiểm Prudential, kì vọng nhầm vào những chiêu lừa của đại lí Bùi Thị Thu Hằng, nên đã bỏ tiền mua các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ (BHNT) của Prudential, khiến nhiều gia đình quay cuồng với nợ nần, gia cảnh quẫn bách, đứng trước nguy cơ bị đẩy ra đường, thậm chí phải đối mặt với “xã hội đen” đến đòi nợ, đe dọa tính mạng. Họ cũng thất vọng, bức xúc cho rằng cáo trạng của VKSND tỉnh Quảng Ninh thiếu khách quan, truy tố chưa đúng người, đúng tội, để lọt tội phạm, không hề tới quyền lợi của các bị hại.... TAND tỉnh Quảng Ninh trả lại hồ sơ, yêu cầu điều tra lại.

Theo cáo trạng, ngày 20/8/2009, bị cáo Bùi Thị Thu Hằng chính thức làm đại lí cho Công ty TNHH BHNT Prudential Việt Nam (có hợp đồng kí với ông Nguyễn Khắc Thành Đạt, Giám đốc phụ trách kinh doanh), với mã số đại lí 60203737 (DR1-Z67-D12-QN1). Tháng 4/2010, bị cáo Hằng làm giả các bộ hợp đồng BHNT và hồ sơ liên quan, để lừa đảo chiếm đoạt tiền của khách hàng. Từ tháng 4 đến tháng 9/2011, bị cáo Hằng giả mạo Giám đốc Văn phòng Phát triển Kinh doanh khu vực Quảng Ninh, thuê nhà làm trụ sở, câu kết với một số thợ cắt tóc, trang điểm của ông Nguyễn Văn Hùng (chồng bị cáo Hằng) giả mạo là đại lí; thống nhất sử dụng chiêu bài tiếp thị người dân mua lại các hợp đồng BHNT của các khách hàng mua trước, nhưng hủy ngang để duy trì tiếp hợp đồng này, khi hết hạn hợp đồng (thời hạn từ 25 - 90 ngày) sẽ được hưởng toàn bộ giá trị hợp đồng và nhận lãi suất “khủng” 50 - 53%. Ngoài ra, khách hàng bỏ ra 100 triệu đồng mua gói bảo hiểm hưu trí, mỗi tháng sẽ được “nhận lương”, chuyển vào tài khoản cá nhân từ 4 - 5,5 triệu đồng, hết thời hạn 20 - 30 năm sẽ được thanh toán tiền gốc.

Đến lúc bị bắt, có 59 người trở thành nạn nhân của bị cáo Hằng, với tổng số tiền bị lừa hơn 231,625 tỉ đồng.

Quên trách nhiệm của pháp nhân?

Cáo trạng của VKSND tỉnh Quảng Ninh hoàn toàn không nhắc đến quyền lợi của bị hại, trong khi số tiền họ bị lừa được xác định cụ thể, đối với từng người, là phần dân sự trong vụ án hình sự. Căn cứ Điều 28 Bộ luật Tố tụng Hình sự, phần dân sự này đủ điều kiện đưa ra xét xử cùng với vụ án hình sự. Việc cáo trạng bỏ lọt quyền lợi của bị hại, cũng như trách nhiệm liên đới của Công ty Prudential, cần được xem xét.

Cũng theo cáo trạng, Công ty Prudential đã giao nộp gần 1,5 tỉ đồng cho Cơ quan Điều tra. Đây là số tiền có nguồn gốc do bị cáo Bùi Thị Thu Hằng trích từ tiền chiếm đoạt của khách hàng nộp về Công ty để lập “hồ sơ thường”. Theo Điều 88 Luật Kinh doanh Bảo hiểm, Prudential phải chịu trách nhiệm bồi thường cho các bị hại, đối với các hợp đồng được thực hiện trong thời gian bị cáo Hằng làm đại lí.

Theo Điều 618 Bộ luật Dân sự, Prudential với đầy đủ tư cách pháp nhân, phải bồi thường thiệt hại do người của mình (bị cáo Hằng) gây ra trong khi thực hiện nhiệm vụ được pháp nhân giao; nếu pháp nhân đã bồi thường thiệt hại, thì có quyền yêu cầu người gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật.

Luật sư Chu Đông, Văn phòng Luật sư Chu Đông, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng: “Trong thời gian bị cáo Bùi Thị Thu Hằng làm đại lí của Prudential, thì Công ty phải có trách nhiệm bồi thường cho các bị hại. Sau đó, Prudential có đơn phản tố, yêu cầu bị cáo Hằng phải bồi hoàn số tiền mà Công ty đã bồi thường cho các bị hại”.

Dấu hiệu đồng phạm?

Đơn của các bị hại còn tố cáo ông Đặng Minh Cường, Phó Giám đốc phát triển kinh doanh miền Bắc và bà Trần Thị Kim Lan, Trưởng chi nhánh Công ty Bảo hiểm Prudential tại Quảng Ninh thiếu trách nhiệm, có dấu hiệu đồng phạm, tiếp tay cho bị cáo Hằng lừa đảo. Trong 2 lần bị cáo Hằng lấy danh nghĩa Prudential tổ chức Lễ tri ân khách hàng tại Quảng Ninh (cuối năm 2010 và đầu 2011), đều có sự tham gia của ông Đặng Minh Cường và bà Trần Thị Kim Lan. Cuối năm 2010, chị Nguyễn Thu Hiền ở phường Bãi Cháy, TP Hạ Long, là đại lí của Prudential tại Quảng Ninh, phát hiện những dấu hiệu sai phạm của Bùi Thị Thu Hằng, phản ánh với ông Đặng Minh Cường và bà Trần Thị Kim Lan, nhưng không được quan tâm xử lí.

Ngày 18/1/2011, bà Lê Thị Bé ở phường Hồng Hải, TP Hạ Long mang hợp đồng đến Văn phòng Đại diện của Prudential tại Quảng Ninh để đáo hạn. Phát hiện ra hợp đồng giả, bà Lan đã lập biên bản thu giữ. Nhưng, thay vì thông báo rộng rãi đến khách hàng hành vi lừa đảo của bị cáo Hằng, Prudential Việt Nam lại chọn giải pháp im lặng. Sự việc kéo dài đến ngày 15/6/2011, Prudential mới có đơn trình báo Công an. Đến ngày 11/7/2011, Prudential mới chấm dứt hợp đồng đại lí với bị cáo Hằng, sau đó tiếp tục im lặng, thậm chí thông tin này không được công bố trên trang web của Prudential. Tới 16/9/2011 đơn tố cáo bị cáo Hằng lừa đảo mới được Công ty gửi đến Cơ quan Công an.

Phương Linh - Văn Bảo