Nhà lãnh đạo Chechnya hù dọa phe đối lập ở Nga

Kadyrov tự lập đạo quân riêng

Có thể bạn quan tâm

Hãng tin Mỹ nêu rằng bằng cách hù dọa này, nhà lãnh đạo Chechnya ráng lấy lòng Putin, đánh cược vào mối quan hệ thân cận giữa Kadyrov với Tổng thống Nga Vladimir Putin, để được ông Putin gia hạn cho mình quyền lực ở Chechnya.

AP viết Tổng thống Nga nay phải quyết định nên giữ Kadyrov hay không, hoặc dùng các cơ quan bảo vệ pháp luật để gây sức ép lên Kadyrov bướng bỉnh, người điều hành Chechnya như lãnh địa riêng của ông ta.

An ninh Nga cũng ngại bởi Kadyrov thân cận tổng thống

Lúc trẻ, Kadyrov từng tham gia hai cuộc chiến tranh đòi ly khai đẫm máu ở Chechnya, sau khi Liên Xô sụp đổ. Năm 2004, Kadyrov ở tuổi 27 tuổi thay cha (bị ám sát trong một vụ đánh bom) nắm quyền sau khi được Điện Kremlin chọn.

10 năm sau, Kadyrov điều hành Chechnya với bàn tay sắt, gieo rắc nỗi sợ hãi vượt khỏi Chechnya.

Theo AP, ông Putin nhận định Kadyrov (nay 39 tuổi) là yếu tố cần thiết để duy trì Chechnya ổn định nên Kadyrov được hưởng nhiều ưu ái mà chưa ai trong hệ thống chính trị được kiểm soát chặt ở Nga từng chứng kiến.

Nếu ông Putin cho Kadyrov thêm một nhiệm kỳ nữa, người đàn ông thấp mập tóc hung này chắc chắn sẽ thắng trong cuộc bầu cử quốc hội Chechnya tháng 9.2016.

Putin thân cận Kadyrov

Nhờ mối quan hệ chặt chẽ với ông Putin, Kadyrov đã được chính phủ liên bang Nga cấp nhiều tiền và không chịu sự kiểm soát của liên bang.

Theo báo Moscow Times, Nga đã chính thức trợ cấp ít nhất 500 tỉ rúp (6,4 tỉ USD) cho nước Cộng hòa Chechnya thuộc Nga. Nhưng nay kinh tế Nga suy thoái do bị cấm vận, cộng thêm giá dầu giảm mạnh, nên Kadyrov lo ngại sẽ mất nguồn tiền từ Moscow rót cho. Nguồn trợ cấp này chiếm 83% ngân sách Chechnya.

Ngay cả các cơ quan an ninh quyền lực nhất của Nga cũng bó tay với sự độc đoán của Kadyrov, họ chỉ hiện diện tượng trưng ở Chechnya chứ thực ra hoàn toàn lệ thuộc vào ông ta.

Việc Kadyrov được Putin nuông chiều khiến nhiều người ở Nga lo ngại, xem đó là một sự suy yếu của chính quyền liên bang, và đe dọa sự toàn vẹn lãnh thổ của liên bang Nga.

Thái độ thách thức của Kadyrov cũng khiến ông ta có nhiều kẻ thù trong số lãnh đạo các cơ quan bảo vệ pháp luật liên bang, nhưng họ tạm thời “ngậm miệng”, chữ của AP.

Hồi tháng 4.2015, Kadyrov từng ra lệnh cho cảnh sát Chechnya bắn các đồng nghiệp Nga.

Ngay sau vụ Nemtsov bị giết, ông Putin trao một huy chương nhà nước cho Kadyrov, khiến nhiều người đó là dấu hiệu Kadyrov là “người mà không ai dám dụng đến”.

Kadyrov hù dọa các chính khách đối lập

Mọi sự bắt đầu thay đổi, khi thủ lĩnh đối lập Boris Nemtsov bị bắn chết ngay gần Điện Kremlin, ngày 27.2.2015.

Vụ ám sát khiến cộng đồng quốc tế phẫn nộ, vào lúc quan hệ Nga - phương Tây xuống thấp vì cuộc khủng hoảng Ukraine. Còn có thông tin ông Putin nổi giận.

Hồi tháng 12.2015, các nhà điều tra Nga kết luận một tay lái phà người Chechnya tổ chức vụ giết cựu Phó thủ tướng Nga Nemtsov.

Cả 5 nghi can vụ ám sát này đang bị giam, đều là người Chechnya. Kadyrov gọi tay lái phà Zaur Dadayev là “một công dân Nga đích thực,một anh hùng nước Nga”, và nói rằng ông ta không phải chủ mưu.

Vụ ám sát khiến kẻ thù của Kadyrov ở các cơ quan bảo vệ pháp luật liên bang có một cơ hội hiếm quý: cuối cùng gạt bỏ được Kadyrov.

Nhưng ông Putin vẫn ủng hộ Kadyrov, ngày 25.1.2016, ông khen Kadyrov là một lãnh đạo hiệu quả, cho Kadyrov kiểm soát một công ty dầu ở Chechnya.

Nay sắp tròn 1 năm ngày Nemtsov bị sát hại, Kadyrov mở hàng loạt vụ công kích phe đối lập ở Nga trên mạng chia sẻ hình ảnh Instagram của ông ta.

Kadyrov gọi họ là “bọn chó rừng”, là “kẻ thù của dân tộc” âm mưu gây bất ổn xã hội ở Nga, theo lệnh của các “thế lực thù địch nước ngoài”.

Ông ta đòi đưa họ ra tòa xét xử, hoặc hứa tặng “suất VIP ở các viện tâm thần”cho các chính khách đối lập vì “họ cần được chữa trị, phục hồi chức năng khẩn cấp”. Nhưng ông lại nhấn mạnh: “Tôi không hề có ý đe dọa”.

Kadyrov hành xử như lãnh chúa ở Chechnya

Kadyrov cũng tải lên Instagram đoạn video thu hình thủ lĩnh đảng đối lập PARNAS Mikhail Kasyanov và nhà báo Vladimir Kara-Murza bị đặt trong ống ngắm của một xạ thủ bắn tỉa, để chỉ trích họ nhận tiền ở Trasbourg (Pháp) để tài trợ cho hoạt động của phe đối lập ở Nga.

Kasyanov từng là Thủ tướng Nga dưới quyền ông Putin từ tháng 5.2000 đến tháng 2.2004, hiện kịch liệt chỉ trích Điện Kremlin, còn phó thủ lĩnh PARNAS Kara-Murza thẳng thừng chỉ trích ông Putin và Kadyrov. Năm ngoái, Kara-Murza suýt chết do bị đầu độc, theo ông kể lại.

Kasyanov gọi video này là “kích động giết người, đe dọa một công chức nhà nước”, yêu cầu ông Putin ở vị trí người bảo vệ hiến pháp Nga lên án hành động của Kadyrov. Ông cũng dọa sẽ kiện Kadyrov, trong khi Kara-Murza nói Kadyrov hành xử hung hăng vì ông Putin không sẵn sàng “kìm cương” Kadyrov.

Điện Kremlin từ chối bình luận, “giữ bộ mặt của một tay chơi bài poker lạnh lẽo”, theo AP. Người phát ngôn Dmitry Peskov của ông Putin hứa sẽ xem xét đoạn video.

Ngày 31.1, Instagram phải xóa đoạn video vì vi phạm quy định cấm thể hiện nội dung đe dọa, điều khiến Kadyrov chọc thêm: “Quyền tự do ngôn luận của Mỹ là thế đó!”

Ngày 2.2, Đại sứ EU ở Nga yêu cầu Nga giải thích vụ video này. Sứ quán Anh cũng yêu cầu chính quyền Nga phải mạnh mẽ lên án kiểu dọa nạt này.

Ngày 10.2, Kasyanov tố rằng ông bị người của Kadyrov “khủng bố” bằng cách ném một ổ bánh vào mặt ông, lúc ông đang dùng bữa tại một nhà hàng lúc khuya 9.2.

Vì là cựu phó thủ tướng, Kasyanov được nhân viên an ninh liên bang Nga (FSB) bảo vệ. Ông viết trong đơn báo cảnh sát rằng đó là hành vi “đe dọa mạng sống và an ninh của tôi”, nêu thêm có 20 người khác chờ ngoài nhà hàng.

Cảnh sát nói sẽ xem xét vụ gây rối nơi công cộng này. Người phát ngôn Peskov của ông Putin nhấn mạnh vụ ném bánh này không liên quan vụ Kadyrov dọa “bắn tỉa” Kasyanov, gọi đó là “một hành vi hooligan, đáng bị lên án”.

Kadyrov sau đó lại tải lên Instagram ảnh ông ta đang cười và vỗ tay hoan hô một ca sĩ Nga cũng bị “ăn bánh vào mặt”. Kadyrov viết chọc tức: “Tay ca sĩ này sẽ kiện khắp các tòa án quốc tế để xin giúp lần thứ hai”.

Cựu thủ tướng Kasyanov

Kadyrov còn ngang ngược cảnh cáo Điện Kremlin

Các nhà quan sát nói những công kích hung hăng của Kadyrov là một “chiêu giỏi” để Kadyrov giữ được ghế, khi nhiệm kỳ 5 năm của ông ta kết thúc vào đầu tháng 4.2016.

Giới chính khách Nga biết rõ ông Putin chẳng bao giờ chịu thua sự chỉ trích của phe đối lập, hoặc đầu hàng sức ép của nhân dân, nên Kadyrov củng cố cơ hội bằng cách chọc tức phe đối lập của ông Putin.

Nghị sĩ đối lập Dmitry Gudkov nói: “Một mặt, chiến dịch công kích này chĩa vào phe đối lập, mặt khác là báo công với tổng thống. Vụ công kích này được tiến hành theo cách chọc giận và đòi sa thải Kadyrov. Putin chẳng bao giờ ra quyết định theo sức ép của dư luận, nên cần tạo ra sức ép ấy”.

Những tuyên bố của Kadyrov cũng nhằm chứng minh sự trung thành tuyệt đối của ông ta với ông Putin, đồng thời nhắc nhở ông ta là một cú đấm có thể đấm hộ Điện Kremlin, theo AP.

Kadyrov từng tự tuyên bố ông ta và quân đội của ông ta là “lính bộ binh của Putin”, có một số quân Chechnya giúp quân ly khai ở miền Đông Ukraine.

Lực lượng đặc nhiệm của Kadyrov

Tuần này, Kadyrov còn khẳng định với đài truyền hình nhà nước Nga đã cho quân Chechnya xâm nhập tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Syria để thu thập tin tình báo.

Các tuyên bố của Kadyrov còn được phổ biến bằng một cuộc mít tinh ủng hộ ông ta ở thủ phủ Grozny của Chechnya, thu hút 1 triệu người tham gia, theo chính quyền địa phương. Con số này có thể bị thổi phồng, nhưng Kadyrov được ủng hộ lớn, do người dân đã mệt mỏi vì sự bất ổn và sự tàn phá của hai cuộc chiến đòi ly khai.

Kadyrov đặt tên ông Putin cho đại lộ trung tâm Grozny, khuyến khích tuân thủ luật đạo Hồi ở Chechnya, buộc phụ nữ phải đội khăn che mặt khi ra đường. Đàn ông thì được phép lấy nhiều vợ, khiến phe chỉ trích nói Chechnya thời Kadyrov đã sống theo quy định riêng của ông ta.

Chính khách đối lập Ilya Yashin, bạn của Nemtsov, nói:”Chechnya có luật riêng, chính quyền liên bang Nga không có cách nào tác động được Kadyrov. Ông ta dùng tiền do chính quyền trung ương cấp để tạo đội quân riêng không tuân thủ luật Nga, mà chỉ nghe lời ông ta”.

Theo AP, ông Putin có thể sẵn sàng “thuần hóa” Kadyrov, nhưng ông không biết làm thế nào mà không gây bất ổn cho Chechnya. Đạo quân riêng của Kadyrov là một yếu tố quan trọng, và lâu nay Kadyrov “khử”nhiều đối thủ, nên Điện Kremlin sẽ khó tìm được người thay Kadyrov.

Checnya khá ổn định, là một thành tựu lớn trong thời gian cầm quyền của ông Putin, nên ông hầu như chắc chắn không muốn làm liều với việc cách chức Kadyrov.

Nhà nghiên cứu Alexei Malashenko của Viện Carnegie Endowment ở Moscow nói: “Với một đạo quân Chechnya, Kadyrov phát tín hiệu cảnh cáo đến Điện Kremlin: Tôi phe Putin, tôi tin tưởng ông ấy và ông ấy tin tưởng tôi. Nhưng nếu có điều gì đó bất thường xảy ra, các ông chớ phàn nàn, hãy chờ xem người do tôi chỉ huy sẽ làm gì. Tốt nhất các ông nên làm bạn với tôi”.

Vĩnh Thụy (theo AP)