Ngỡ ngàng bộ sưu tập nhà Việt cổ ở Quảng Nam

Ẩm thực chợ phiên được tổ chức trong không gian nhà cổ.

Khu du lịch Không gian nhà Việt Nam - Vinahouse Space nằm giữa con đường nối hai di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn - Hội An, cách Tam Kỳ 45 km về phía Bắc và cách Đà Nẵng 25 km về phía Nam. Đây là quần thể 18 nếp nhà cổ xưa độc đáo nhất của người Việt và 15 công trình kiến trúc được phục dựng trở lại.

Bảo tàng kiến trúc nhà cổ

Toàn cảnh không gian nhà gắn với khu vườn Vinahouse Space có diện tích hơn 11 nghìn m2. Khu đất hình cánh cung được thiết kế dạng bậc thang tam cấp với thế tựa lưng vào núi nhân tạo. Đường dẫn vào khu này gồm ba lối đi chính: Đông Bình Môn, Tây Hưng Môn, và Chính Môn. Chính Môn được thiết kế với không gian rợp bóng cau xanh, hàng chè tàu chạy dài men theo lối đi, gợi cảnh nhà vườn miền Trung nói chung và cảm giác gần gũi của làng quê Quảng Nam nói riêng.

Cổng Đông Bình Môn được mô phỏng và thiết kế cách điệu từ cổng của khu phố người Việt xưa như phố Hội An, phố Bắc Bộ hay còn được gọi là “cổng phố”. Cửa Tây Bình Môn được thiết kế theo mô típ của cổng tam quan, loại cổng thường xuất hiện trước những ngôi nhà quyền quý hoặc ở chốn tôn nghiêm như ở từ đường, đình chùa miếu mạo…

Ngôi nhà cổ có niên đại hơn 200 tuổi là nhà tam gian tứ hạ Quảng Nam, có kích thước lớn nhất cũng như số cột nhiều nhất - 108 cây cột. Đây được xem là kiến trúc nhà ở cổ truyền lớn nhất ở Quảng Nam. Ngoài quy mô rộng lớn, ngôi nhà còn mang nét khác biệt trong nghệ thuật điêu khắc gỗ công phu, tỉ mỉ với những họa tiết được cách điệu tinh tế. Du khách sẽ có cơ hội khám phá và nghiên cứu công trình kiến trúc nhà cổ đồ sộ, độc đáo với kỹ thuật dựng nhà điêu luyện và nghệ thuật điêu khắc gỗ đạt đến độ tài hoa của những nghệ nhân hơn hai trăm năm trước.

Ngôi nhà tre một gian hai chái Quảng Nam cũng là một điểm dừng chân khá thú vị. Ngôi nhà được các nghệ nhân phục chế lại và có niên đại 102 năm. Đây là một trong ba nếp nhà còn lại ở Quảng Nam, bên trong trưng bày nhiều nông cụ như: Thúng, bồ, cối xay, cối giã, gường tre, được sắp xếp theo bố cục hợp lý, thể hiện ý đồ nghệ thuật kiến trúc cổ.

Tại Vinahouse Space, du khách còn được tiếp cận các kiến trúc nhà cổ Việt Nam của các vùng miền, dân tộc như: Nhà cổ Quảng Nam ngũ gian nhị hạ, Phủ đường của Ngài Tôn Thất Đạm được xây dựng theo lối kiến trúc Cung đình Huế, nhà bánh ú Quảng Trị; nhà rường một gian, hai chái hiên Quảng Bình; nhà lá mái Bình Định; nhà tứ giác, lục giác Nam Bộ; nhà một gian, hai chái Bắc Bộ...

Ngoài những ngôi nhà rường bằng gỗ còn có các ngôi nhà tranh tre được tạo nên từ những vật liệu dễ tìm như tre, cỏ tranh và đất sét. Những ngôi nhà đến từ nhiều vùng miền khác nhau mang những nét độc đáo, khác biệt không chỉ về kiến trúc và còn về văn hóa của vùng đất, của con người mà ngôi nhà đó đại diện.

Nghệ thuật điêu khắc tinh hoa và không gian ẩm thực đậm chất Quảng

Tại Vinahouse Space đang bảo tồn hai làng nghề truyền thống là làng nghề mộc và làng nghề tráng mì Quảng. Trong một góc không gian, du khách sẽ tận mắt chứng kiến các nghệ nhân làng nghề mộc Văn Hà (xã Tam Thành, huyện Phú Ninh) và Kim Bồng (Cẩm Kim, Hội An) say sưa chạm khắc tạo ra những sản phẩm mỹ nghệ tinh xảo. Không chỉ được ngắm nhìn quá trình sáng tạo của các nghệ nhân, du khách được trực tiếp tham gia vào các công đoạn chạm khắc gỗ dưới sự hướng dẫn của họ.

Cùng với bảo tàng kiến trúc nhà cổ, bảo tàng nghệ thuật điêu khắc gỗ cũng là điểm không thể bỏ qua trong quá trình tham quan nơi này. Hàng nghìn hiện vật cổ như những minh chứng sống cho bàn tay tài hoa, khéo léo của nghệ nhân xưa.

Được khởi công xây dựng ngày 4/4/2004 và hoàn thành ngày 12/12/2012, Vinahouse Space chính thức khánh thành và đưa vào sử dụng vào tháng 6/2013 nhân dịp lễ hội “Quảng Nam - hành trình di sản” lần thứ V.

Giá vé tham quan Vinahouse Space: 99 nghìn đồng/người; miễn phí cho trẻ em cao dưới 1,3 m. Đoàn 5 người trở lên có hướng dẫn viên đi cùng (60 phút). Khách lẻ nếu yêu cầu hướng dẫn viên thì trả phí 120 nghìn/vé (60 phút).

Để tới Vinahouse, từ Đà Nẵng, bạn có thể chọn di chuyển bằng taxi với cước phí khoảng 250 nghìn đồng/lượt.

Du khách có thể chiêm ngưỡng những bức phù điêu độc đáo miêu tả đời sống của một gia đình nông thôn Việt Nam như bức phù điêu người cha đang tát nước, người mẹ cấy lúa… Đặc biệt, những bức phù điêu này được sáng tạo từ những viên gạch cổ - vật liệu xây dựng được tạo ra theo cách thủ công từ đất sét mà cha ông ta đã từng dùng để làm nhà.

Tới Vinahouse Space, theo lời giới thiệu của hướng dẫn viên, đây chính là nơi vinh danh các nghệ nhân làm mì Quảng đầu tiên. Tại đây, có không gian riêng để bảo tồn những vật dụng ngày xưa của cha ông như: Cối đá có nguồn gốc tại thánh địa Mỹ Sơn, nồi tráng mì bằng đồng của làng nghề đúc đồng Phước Kiều nổi tiếng hay những chiếc bát con gà độc đáo...

Và vào tháng 6/2013, Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam đã trao chứng nhận xác lập kỷ lục tô mì Quảng Phú Chiêm lớn nhất cho các nghệ nhân khi họ hoàn thành tô mì khổng lồ phục vụ cùng lúc 600 người ăn được làm từ 105 kg mì Quảng, gần 50 kg thực phẩm. Trước đó, Tổ chức Kỷ lục châu Á đã xác lập mì Quảng là một trong 12 món ăn Việt Nam đạt tiêu chí “Giá trị ẩm thực châu Á”.

Điểm thu hút khách khi tới đây còn là trải nghiệm ẩm thực chợ phiên được bố trí liên hoàn trong không gian kiến trúc những ngôi nhà cổ thuần Việt. Chợ phiên truyền thống của người Việt được tái hiện với những sản vật địa phương và những món ăn truyền thống xứ Quảng như: Bê thui cầu Mống, mì Quảng Phú Chiêm, phở sắn Quế Sơn, cơm gà Tam Kỳ… Tìm về với không gian chợ phiên truyền thống, du khách sẽ tìm thấy tại đây những giá trị phi vật thể trong đời sống tinh thần của người Việt.

Không chỉ là người thưởng thức, trong không gian chợ phiên, bạn hãy thử một lần “đóng vai nghệ nhân” làm mì Quảng hoặc bánh khoai nướng với hai loại bánh màu tím và vàng thơm ngạt ngào kéo chân du khách. Và sau bước chân lãng du, còn gì thú vị hơn khi được nhìn ngắm những nếp nhà xưa, thưởng thức những món quê dân dã trong tiếng chim hót ríu rít và rặng tre trong gió lao xao vui đùa…

Hoàng Oanh