Nâng 'giá' thể thao Việt Nam bằng... xét nghiệm gene

Đoàn Việt Nam lại vừa trắng tay sau mùa Olypic 2012. Nguyên nhân nằm ở đâu? Một công ty công nghệ sinh học ở Việt Nam vừa tuyên bố: Có thể xét nghiệm gen để sàng lọc ra những vận động viên có tố chất trở thành ngôi sao.

TS. Luyện Quốc Hải, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần công nghệ Bionet, cho biết công ty của ông dựa vào 18 gene để đánh giá 4 tố chất của vận động viên (VĐV), gồm: độ nhanh, mạnh; độ bền; khả năng phục hồi sau luyện tập và nguy cơ bị chấn thương trong luyện tập. Hai yếu tố đầu là quan trọng nhất, hai yếu tố còn lại là bổ trợ. Kỹ thuật này gọi là xét nghiệm gene đánh giá tiềm năng thể thao (Sport-Bionet).

Đã “thử” gene của 4 vận động viên

“Bionet đã thử nghiệm xét nghiệm gene đối với 4 VĐV hàng đầu của Việt Nam, gồm T.H.H, V.T.H, T.T.H và T.T.B. Kết quả xét nghiệm gene chứng minh họ có tố chất để trở thành VĐV hàng đầu của Việt Nam”, ông Hải nói.

Theo bản kết quả xét nghiệm gene của V.T.H, VĐV chạy 100m này có độ bền thấp, độ nhanh mạnh vừa phải, khả năng phục hồi cơ sau luyện tập vừa phải, nguy cơ chấn thương thấp. Điểm đặc biệt là VĐV V.T.H có hai bản sao chức năng của gene ACTN-3, nên có tốc độ tốt hơn người có một bản sao ACTN-3 hoặc không có bản sao nào. “Các vận động viên điền kinh lớn trên thế giới chắc chắn cũng có 2 bản sao như vậy”, ông Hải nói.

Trương Thanh Hằng giành tấm huy chường vàng nội dung 800m trong giải Grand Prix châu Á 2012 (Ảnh: N.Y)

TGene của T.T.H tiết lộ VĐV này có độ bền thấp, độ nhanh mạnh vừa phải. “T.T.H không có 2 bản sao ACTN-3 nên về tốc độ thua V.T.H là chắc”, ông Hải nhấn mạnh. “Với các tố chất đó, khả năng tốt nhất mà T.H có thể đạt được là ở cự ly 400m hoặc 800m”.

Theo ông Hải, trước đây, T.T.H chạy cự ly 1500m, hiện nay lại trở về 800m. Trong quá trình xét nghiệm gene thì đúng là T.T.H có tố chất nhất ở cự ly 800m. “Đáng ra, nếu có xét nghiệm gene thì không nên đưa T.T.H lên cự ly 1500m, gây phí thời gian và kinh phí đào tạo vì không đúng sở trường của VĐV đó, hơn nữa lại khiến VĐV mất thời điểm phát triển mạnh nhất. Đến lúc qua giai đoạn sung sức nhất mới đưa về đúng thì sở trường của VĐV cũng khó đạt thành tích tốt nhất.

Gene: “Chìa khóa” của ngôi sao thể thao

Mới đây, trả lời trên một tờ báo, ông Hà Quang Dự, nguyên bộ trưởng chủ nhiệm Ủy ban thể dục thể thao than phiền “thể thao VN đã gần chạm đáy của sự tụt hậu” và “việc đoàn VN trắng tay tại Olympic London là điều đã được dự báo khi tham dự”. Vì vậy, ông Hà Quang Dự kiến nghị ngành thể thao cần “Cải tổ công tác tìm kiếm, phát hiện tài năng thể thao” và “Công tác huấn luyện phải được đổi mới qua việc đưa khoa học kỹ thuật, tin học vào huấn luyện ”.

TS. Luyện Quốc Hải cho rằng xét dưới khía cạnh công nghệ gene, gốc rễ mọi vấn đề chính là khâu tuyển chọn VĐV. Nếu tuyển chọn được một VĐV có tố chất tốt, có tiềm năng trở thành VĐV thể thao và giành huy chương ở Olympic thì sẽ giúp đào tạo đúng hướng, hiệu quả, tránh lãng phí.

Theo ông Hải, phương pháp tuyển chọn VĐV theo cách truyền thống hiện nay còn nhiều hạn chế. Người ta nhìn vào một cậu bé chạy nhanh, giành giải nhất một cuộc thi thì cậu bé đó được coi là ứng cử viên số một để tuyển vào đội hình được huấn luyện. Nhưng điều này dễ dàng vấp phải sai lầm, vì cậu ta có thể giành giải nhất, nhưng chưa chắc đã có tố chất tốt nhất. Trong điền kinh thì có nhiều yếu tố khiến cậu ta có thể giành giải nhất, ví dụ như ăn gian thời gian xuất phát, nhưng vì thiếu trang thiết bị hiện đại nên không bị phát hiện, trong khi người có tố chất nhất lại xuất phát chậm cả giây. Yếu tố thứ hai là yếu tố xã hội và gia đình. Người có hoàn cảnh gia đình khó khăn thường cố gắng hơn những người có điều kiện gia đình khá giả nhưng có tố chất tốt. Nên khi người có tố chất tốt được đưa vào rèn luyện thì sẽ có thành tích cao hơn nhiều.

Giải phong trào chưa có cơ sở nào đưa VĐV vào đúng sở trường. Có thể người đoạt giải môn chạy 800m nhưng lại có sở trường ở môn chạy 400m. Xét nghiệm gene có thể hỗ trợ trong trường hợp phải lựa chọn ứng viên tốt nhất trong một nhóm. Ví dụ, trong top 3 VĐV nên chọn ai vào đội tuyển? Thường thì người đoạt huy chương vàng (HCV) được ưu tiên nhất, nhưng khi xét nghiệm gene lại cho thấy người giành huy chương bạc, hay đồng lại có tố chất tốt hơn nhiều so với người giành HCV. Như vậy, nếu không có xét nghiệm gene thì chỉ chọn người giành HCV, rồi bỏ phí người có tố chất tốt.

“Chỉ cần vài giọt máu tay hoặc que tăm chuyên dụng quệt vào thành má của VĐV thì với chi phí dưới 10 triệu đồng để sàng lọc được VĐV có tố chất tốt sẽ giúp tiết kiệm hơn nhiều so với chi phí đào tạo vô cùng tốn kém”, ông Hải nói. Ông Hải khẳng định, các nước phát triển trên thế giới đã có thể ứng dụng thành quả của quá trình lập hệ gene người để giải quyết vấn đề chiều cao, cân nặng, tố chất, bệnh tật, tiềm năng phát triển, cũng như sàng lọc VĐV. Hiện Bionet hợp tác với các trung tâm xét nghiệm gene thể thao ở Australia và ở Mỹ để triển khai xét nghiệm gene đánh giá tiềm năng thể thao.

Xét nghiệm gene trên 4 VĐV cho kết quả khớp với thực tế
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Tổng thư ký Liên đoàn điền kinh Việt Nam (VAF), cho biết, thông tin về dịch vụ xét nghiệm gen để sàng lọc VĐV đang được đăng tải trên trang web của VAF thông qua sự giới thiệu của Viện khoa học thể dục thể thao. Mục đích là để các đơn vị địa phương có nhu cầu thì có thể liên hệ. Theo ông Hùng, do chi phí của dịch vụ còn khá cao (6,8 triệu đồng/người) nên VAF chưa có điều kiện áp dụng, nhưng ông cũng đánh giá cao dịch vụ này vì kết quả xét nghiệm thử trên 4 VĐV đã khớp với thực tế. “Theo tôi được biết thì sắp tới Viện Khoa học thể dục thể thao kết hợp với Viện KH-CN Việt Nam và Bionet sẽ soạn thảo đề án áp dụng công nghệ này sàng lọc tất cả VĐV,” ông Hùng nói.

Theo Bionet, xét nghiệm gene đánh giá tiềm năng thể thao nhằm tìm ra các vận động viên có các tố chất di truyền tốt đặc biệt trong công tác tuyển chọn vận động viên trẻ, định hướng nội dung tập luyện chuyên sâu ngay từ ban đầu cho từng VĐV; đưa ra một chế độ luyện tập phù hợp với tố chất của từng VĐV; dùng kết quả xét nghiệm làm thông tin tham khảo cho việc tuyển chọn, quyết định đào tạo, sử dụng và định giá VĐV trong các kỳ chuyển nhượng. Chi phí: 6.800.000 đồng/1 người. Thời gian có kết quả là 30 ngày.

Nguồn Đất Việt: http://khoahoc.baodatviet.vn/home/khcn/kh24/nang-gia-the-thao-viet-nam-bang-xet-nghiem-gene/20128/228387.datviet