Công ty tài chính cho kẻ “ít tóc” vay

Nhiều điểm bán xe được công ty tài chính hỗ trợ bán hàng thông qua việc cho người tiêu dùng vay trả góp. Ảnh: Hồng Thái Anh Hoàng, mới tốt nghiệp đại học, vay khoản tiền 30 triệu đồng của công ty tài chính để mua một chiếc xe máy. Anh trả trước khoản tiền 30% giá trị xe, nộp bản sao hộ khẩu và chứng minh nhân dân, trả góp hàng tháng với mức lãi suất 2,7%/tháng. Trước đó, anh đã bị một ngân hàng từ chối khi không thể chứng minh thu nhập của mình. Lãi suất: 35,88%/năm Đi vào hoạt động chính thức được tám tháng nay, công ty tài chính PPF Việt Nam đã cho vay được 60.000 khoản vay, trung bình một ngày PPF cho vay 250 khoản với mức lãi suất từ 1,69 – 2,99%/tháng. PPF hiện là một trong ba công ty tài chính hoạt động cho vay tiêu dùng trả góp, cho vay tiền mặt và là công ty có mức lãi suất cho vay cao nhất thị trường với 35,88%/năm. Báo cáo xu hướng việc làm Việt Nam năm 2009 công bố tháng 1.2010 cho biết, hai nhóm lao động tự làm và lao động gia đình không được trả công, trả lương chiếm khoảng 2/3 đến 3/4 tổng số người có việc làm năm 2007. Thành ra, theo ông Ajay, tổng giám đốc PPF Việt Nam, các bước bắt buộc chứng minh thu nhập, đòi hỏi bảng lương, và trình ra sao kê ngân hàng trong hồ sơ vay của các ngân hàng đối với nhiều người vay tiêu dùng tín chấp là khó thể thực hiện được. “Trường hợp ngân hàng từ chối, không có chúng tôi, người có nhu cầu vay sẽ vay ai?”, ông nói. Theo ông, nếu PPF cho vay tiêu dùng với các thủ tục như ngân hàng, có lẽ chỉ cho vay được một nhóm nhỏ. Khó khăn về giấy tờ là lý do chính khiến nhiều người, như anh Hoàng, chọn vay những khoản tiền nhỏ và ngắn hạn ở công ty tài chính, dù phải chịu lãi suất gấp đôi so vay của ngân hàng. Lãi suất cho vay ở các công ty tài chính dao động từ 20 – 35,88%/năm, thời hạn vay từ 6 – 24 tháng. Trị giá món hàng cho vay trả góp từ 2,8 – 45 triệu đồng. Muốn trả hết một lần khoản nợ, ví dụ ở PPF, người vay phải trả được ít nhất bốn kỳ, và bị phạt 4% trên số dư nợ còn lại. Tùy vào việc chứng minh được thu nhập, thời gian vay, khoản tiền trả trước, lãi suất sẽ cao hay thấp như một cách đo lường rủi ro tín dụng ở các công ty tài chính. “Trông mặt bắt hình dong” Những người đi vay ở PPF là người đang theo học cao đẳng đại học, hoặc tốt nghiệp, hoặc là những người buôn bán, làm nghề tự do…, độ tuổi từ 20 đến 55, ông Ajay cho biết. “Lãi suất cao nhưng người vay vẫn chấp nhận, vì trước khi đến với công ty tài chính, người vay đã bị ngân hàng từ chối”. “Họ nhìn khuôn mặt tôi, hỏi chuyện gia cảnh, và mười phút sau tôi đã có thể lấy được xe”, anh Hoàng kể. Một người muốn vay được ở PPF Việt Nam phải đến nơi để PPF Việt Nam… nhìn mặt. Theo ông Ajay, ví dụ, một người muốn mua trả góp một chiếc xe, người đó phải trực tiếp đến đại lý chọn xe, giao tiếp trực diện với nhân viên tín dụng, cung cấp địa chỉ nhà, điện thoại, công ty (nếu có). “Trông mặt bắt hình dong” là bước đầu tiên, người mua còn phải trả trước một khoản tiền”, nhân viên tín dụng tên X. của một công ty tài chính ngồi ở một đại lý bán xe trên đường Lê Văn Sỹ, quận 3, giải thích. Thông thường, người vay phải trả trước từ 20 – 70% giá trị món hàng. “Việc trực tiếp đi chọn lựa, hoặc dẫn người thân cùng đi, và chuẩn bị một khoản tiền trả trước, chứng tỏ họ có nghiêm túc trong việc mua hàng”, ông Ajay nói. Để đảm bảo người vay theo đuổi khoản trả nợ đến cùng, công ty tài chính thường giữ lại bản gốc đăng ký xe, và đưa bản sao cho người vay. Hơn nữa, việc gặp nhau trực tiếp ở một đại lý bán hàng, chứng kiến khách hàng lấy xe là cách biết món tiền được người vay sử dụng đúng mục đích. Trung bình một khoản vay tại PPF khoảng 12 – 13 triệu đồng/người với thời hạn vay trung bình 15 tháng. Theo ông Ajay, PPF Việt Nam không dựa vào lãi suất để biết người vay có trả được số tiền, mà chia nhỏ số tiền phải trả từng kỳ phù hợp với thu nhập của từng người, sau khi trừ chi tiêu gia đình, họ còn để trả nợ. Việc khó nắm bắt được thu nhập của người vay khiến PPF Việt Nam và công ty tài chính Việt SG mới chỉ thăm dò mở rộng cho vay tiền mặt ở nhóm khách hàng thân thiết. Còn công ty tài chính Prudential cho vay tối đa 190 triệu đồng (theo lời mời chào của các nhân viên tín dụng Prudential), nhưng người vay vừa phải kê khai các loại giấy tờ không khác ngân hàng, vừa phải chịu lãi suất cao hơn. Theo nhận xét của một nhân viên tín dụng: “Lãi suất cao nhưng người vay vẫn chấp nhận, vì trước khi đến với công ty tài chính, người vay đã bị ngân hàng từ chối”. Ngoài ra, theo lời nhân viên này, lãi suất cao nhưng tùy đối tượng. Nếu đối tượng thuộc khu vực mà công ty tài chính đã khảo sát trước về mức độ rủi ro, thì lãi suất sẽ thấp hơn. Hồng Sương