Chuyên gia Mỹ: Quyền lực Thổ Nhĩ Kỳ sụp đổ

Quyền lực mềm Thổ Nhĩ Kỳ lung lay sau “mùa xuân Ả Rập”

Chuyên gia Mỹ về Trung Đông là ông Henry J. Barkey đã viết trên tạp chí Mỹ Foreign Policy rằng, chính sách đối ngoại Thổ Nhĩ Kỳ đã thất bại thảm hại trong mấy năm qua, bởi nó đã biến thành đường lối cá nhân của Tổng thống nước này là ông Recep Tayip Erdogan.

Vị học giả này nhận định, cách đây vài năm, chính sách đối ngoại của Thổ Nhĩ Kỳ vốn được các chuyên gia đánh giá là khôn khéo. Với hàng loạt các chính sách tích cực, Ankara không ngừng xây dựng các mối quan hệ láng giềng và dần dần giành vị trí chi phối trong khu vực.

Trong giai đoạn này, Thổ Nhĩ Kỳ là trường hợp điển hình về khai thác "quyền lực mềm" thông qua dân chủ và cải cách kinh tế trong nước, kết hợp chính sách ngoại giao sắc sảo. Điều đó cho phép Ankara đóng vai trò trung gian quan trọng trong các cuộc xung đột khu vực.

Ông Barkey nhận định rằng, chính sách ấy giờ đây đã sụp đổ. Nó trở thành nạn nhân của bước ngoặt bất ngờ trong “mùa xuân Ả Rập”, của “sự ngạo mạn và các tính toán chính trị sai lầm”. Ankara đã phá hỏng quan hệ với hầu hết các nước láng giềng cũng như với Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Nga.

Khi phong trào dân chủ “mùa xuân Ả Rập” do Mỹ khởi xướng bùng nổ năm 2010, nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ bỗng quả quyết Ankara phải là người "điều khiển những trận cuồng phong ở Trung Đông. Thế nhưng thành công rực rỡ đã kéo dài không lâu.

Đã có nhiều cáo buộc Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan âm mưu khôi phục đế chế Ottoman

Đầu tiên, chính phủ “Anh em Hồi giáo” ở Ai Cập được Ankara ủng hộ bị lật đổ hoàn toàn. Người Thổ không có cách nào bình thường hóa lại quan hệ với chính phủ mới ở Cairo. Thế nhưng sự cáo chung cho những tham vọng đối ngoại của Thổ Nhĩ Kỳ chính thức đến từ Syria - tác giả nhận định.

Trước “mùa xuân Ả Rập”, Tổng thống Syria và Thổ Nhĩ Kỳ từng duy trì mối liên lạc thân thiện, ở cả cấp độ cá nhân, nhưng sau khi làn sóng bạo lực năm 2011 leo thang thành cuộc nội chiến ở Syria, Erdogan đã không ngần ngại gọi ông Assad là nhà độc tài và kêu gọi lật đổ tổng thống Syria.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu chỉ trích việc Hoa Kỳ khước từ can thiệp vào cuộc xung đột Syria, đồng thời trực tiếp ra tay hỗ trợ các phe nhóm khủng bố ở Syria lật đổ chính quyền Assad, buôn bán dầu lậu với IS để gián tiếp hỗ trợ tài chính cho chúng mua súng đạn, chiêu mộ binh lính.

Ankara cho phép các tay súng Hồi giáo cực đoan, trong đó có cả Nhà nước Hồi giáo IS và al-Qaeda sử dụng lãnh thổ nước mình để thâm nhập nước láng giềng. Nhiều tay súng phiến quân thuộc các nhóm khác đã được khuyến khích gia nhập IS và góp phần làm cho chúng trở thành lực lượng như ngày nay.

Quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Syria cũng đã từng có thời gian tốt đẹp

Quyền lực mềm Thổ Nhĩ Kỳ sụp đổ sau chiến dịch quân sự của Nga

Tổng thống Syria Bashar al-Assad kiên trì bảo vệ quyền lực với sự giúp đỡ về ngoại giao của Nga suốt 4 năm ròng. Bế tắc tiếp đến của ông Erdogan là sự can thiệp của Nga vào xung đột Syria do lời đề nghị “quá khôn ngoan và đúng lúc” của ông Assad - chuyên gia người Mỹ viết.

Sau đó, Moscow chính thức mở chiến dịch không kích tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo và các nhóm phiến quân do phương Tây và Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn ở Syria, giúp chính quyền Damascus liên tiếp đánh bại IS và các nhóm “đối lập ôn hòa” nhưng có vũ trang.

Các sự kiện ở Syria cũng đã giáng “đòn chí tử” vào tiến trình hòa bình giữa chính quyền Ankara và người Kurd. Lực lượng vũ trang của họ ở Syria (YPG) ngày càng mạnh lên và bắt tay khăng khít với Đảng Công nhân người Kurd Thổ Nhĩ Kỳ (PKK).