Chiêm ngưỡng tên lửa phòng không đầu tiên của Liên Xô

Trong khi S-75 Dvina nổi danh khắp thế giới, lập nên nhiều kỳ tích thì S-25 Berkut - tên lửa phòng không đầu tiên của Liên Xô lại khá kín tiếng. Đơn giản vì nó vốn không được xuất khẩu mà chủ yếu phục vụ bảo vệ không phận Moscow và toàn Liên bang Xô Viết. Ảnh: Tên lửa phòng không S-25 Berkut xuất hiện trong cuộc duyệt binh ở Quảng Trường Đỏ.

S-25 Berkut (NATO định danh là SA-1) được xem là tổ hợp tên lửa phòng không có điều khiển đầu tiên của Liên Xô do cục thiết kế Lavochkin phát triển từ cuối năm 1950 với nhiệm vụ chính là bảo vệ không phận Moscow - "trái tim" của Liên bang Xô Viết vĩ đại trước mọi cuộc tấn công đường không từ Mỹ và các nước thân Mỹ. Ảnh: Bệ phóng tên lửa S-25 Berkut trong trạng thái chiến đấu.

Tổ hợp tên lửa phòng không S-25 Berkut gồm 3 thành phần chính: Đài radar cảnh báo và phát hiện mục tiêu A-100 Kama; radar bắt mục tiêu tên lửa B-200 và đạn tên lửa V-300. Tất nhiên bên cạnh đó còn vô số thành phần khí tài đảm bảo chiến đấu, phục vụ chiến đấu. Ảnh vẽ trận địa S-25 Berkut.

Trong ảnh là đài điều khiển tên lửa B-200 có khả năng theo dõi trong khi quét, tầm trinh sát đến 150km, theo dõi cùng lúc 24-30 mục tiêu.

Hệ thống radar cảnh giới A-100 Kama sử dụng băng sóng dm có khả năng bắt mục tiêu ở cự ly tối đa đến 300km.

Cận cảnh bệ phóng đặt đạn tên lửa của hệ thống S-25 Berkut, nhìn đơn giản, nhỏ gọn và đặc biệt hơn là tên lửa đặt phóng theo phương thẳng đứng thay vì phương nghiêng kể từ thế hệ S-75 đến S-200 sau này.

Đạn tên lửa đất đối không V-300 trang bị động cơ đẩy rocket nhiên liệu lỏng, mang đầu đạn lớn nặng 200-320kg, bán kính sát thương khoảng 20-35m, độ cao đánh chặn từ 900m tới 18km, tầm bắn 24km (có nguồn cho là 45km).

Tên lửa sử dụng hệ dẫn đường vô tuyến. Ảnh hiếm hai quả đạn tên lửa S-25 Berkut rời bệ phóng.

Tuy là thế hệ đầu của dòng tên lửa phòng không Liên Xô nhưng khả năng tác chiến của S-25 Berkut rất đáng gờm. Các thử nghiệm từ tháng 10/1954 đến tháng 4/1955 đã chứng minh điều này, khi đó S-25 Berkut triển khai ở thao trường Kassputin Yar đã thực hiện những cuộc bắn cùng lúc 20 tên lửa vào 20 bia bay (máy bay ném bom Il-28 và Tu-4 không người lái). Ảnh: Đạn tên lửa V-300 đặt trên xe đầu kéo TZM.

Theo một số nguồn tin, tổ hợp S-25 Berkut có khả năng bắn 20 mục tiêu với 1-2 đạn tên lửa cùng một lúc. Đây là khả năng tác chiến đáng gờm của tên lửa phòng không đầu tiên Liên Xô. Có lẽ chính vì thế mà S-25 Berkut không được xuất khẩu và phục vụ tới tận năm 1982 mới phải nhường chỗ cho thế hệ S-300P hiện đại hơn.

Hoàng Lê