Bệnh liken phẳng, dùng thuốc gì?
Liken phẳng là một bệnh da lành tính, mạn tính, hiện chưa rõ nguyên nhân gây bệnh. Bệnh có biểu hiện dễ nhận thấy: có những nốt sần dẹt, thường là màu tím (có khi hồng, nâu) hình đa giác, có giới hạn rõ, bề mặt sần thường nhẵn bóng, có khi hơi trũng và có vảy dính. Thương tổn thường có ở mọi vị trí nhưng hay gặp là mặt trước cổ tay, cẳng tay, mặt trước cẳng chân, vùng thắt lưng, không mấy khi thấy ở lòng bàn chân, bàn tay. Cũng có một số người bị liken phẳng nhưng thương tổn lại ở niêm mạc nhiều khi thương tổn ở miệng mà không có các thương tổn trên da...
Các loại thuốc bôi: Với liken phẳng có tổn thương trên da thường dùng các thuốc sau: Acid salicylic: Thuốc mỡ có 3-5 hay 10% acid salicylic trong vaselin. Acid salicylic là một chất làm tiêu hủy chất keratin mạnh (keratolytic) sẽ làm tiêu lớp thượng bì có tăng sừng dày, lớp hạt và tăng gai, đồng thời làm cho da mỏng đi. Khi bôi lên da sẽ thấy các tổn thương bong ra từng mảng. Nên bôi mỗi ngày 2 - 3 lần. Áp tuyết nitơ lỏng hay carbonic lỏng: Những chất này được để ở nhiệt độ nhất định sẽ hóa lỏng. Dùng que bông tẩm các chất lỏng này rồi bôi lên da. Các chất lỏng này sẽ làm cho da mỏng đi, đỡ thương tổn. Khi liken phẳng thể khu trú dai dẳng thì cho dùng loại nitơ hay carbonic lỏng. Thật ra, các chất này không phải là đắt, khó kiếm nhưng vì cần phải dùng nhiệt độ khá thấp để hóa lỏng nên chỉ các tuyến Trung ương mới có. Vì vậy phải tới các bệnh viện để điều trị. Bôi kem chứa corticoid: Thường dùng là kem clobap propionat 0,05%. Kem này sẽ có tác dụng chống dị ứng nên chống được ngứa. Cần lưu ý, tuy dùng ngoài nên phần lớn người bệnh đều dung nạp tốt, song kem cũng có một số độc tính do bản chất corticoid. Vì thế, không nên dùng thuốc liên tục dài ngày. Khi bôi không được băng kín vì băng kín dễ bị nhiễm độc hơn (nhất là khi bôi cho trẻ, rồi quấn tã lót chật). Không bôi lên chỗ tổn thương đã bị trầy xước. Không làm dây lên mắt (do bôi thuốc xong, để tay còn thuốc đụng vào mắt). Khi đã giảm nhiều hay hết ngứa thì nên ngừng thuốc. Các loại thuốc uống: Kháng histamin: Dùng để chống ngứa. Nhưng vì ngứa cả ngày nên dùng loại kháng histamin thế hệ mới (ít hay hầu như không gây ngủ) sẽ có lợi cho người bệnh. Hay dùng là fexofenatidin cũng có thể dùng loratidin, cetiridin... Thuốc ngủ: Có thể dùng thuốc ngủ (gardenal) hay thuốc an thần, gây ngủ (diazepam) với liều thích hợp, nếu vì ngứa mà không ngủ được, nhưng không được dùng kéo dài. Ngoài ra, do có quan niệm nấm gây dị ứng, sinh ra liken phẳng nên một số thuốc chống nấm kết hợp với chống ngứa (như mỡ ketoconazol + corticoid) cũng được giới thiệu là thuốc dùng cho bệnh liken phẳng. DS. Bùi Văn Uy
