6 dự án BOT ở TP. HCM sai phạm hơn 2.100 tỉ đồng

DA BOT cầu Bình Triệu từng gây sự chú ý của dư luận khi đưa vào hoạt động trạm thu phí

Đó là một phần kiến nghị trong kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã được Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đồng ý kiến nghị về xử lý sai phạm với số tiền hơn 2.172 tỉ đồng tại 6 dự án BOT ở TP. HCM.

Kết luận của TTCP chỉ rõ, theo báo cáo của UBND TP. HCM, từ năm 2010 đến tháng 6.2015 trên địa bàn thành phố có 13 dự án (DA) BOT, BT trong lĩnh vực giao thông, môi trường đang được triển khai với giá trị gần 33.000 tỉ đồng của 8 nhà đầu tư. Trong số này có 5 DA trong lĩnh vực giao thông đã hoàn thành với tổng mức đầu tư hơn 7.000 tỉ đồng, 8 DA đã ký hợp đồng hoặc đang triển khai với tổng mức đầu tư gần 26.000 tỉ đồng.

TTCP đã tiến hành thanh tra 6 DA gồm: DA xây dựng cầu Phú Mỹ; DA đường kết nối cầu Phú Mỹ; DA cải tạo, nâng cấp QL 1A đoạn An Sương- An Lạc; DA xa lộ Hà Nội; DA cầu Bình Triệu 2; DA xây dựng đường nối từ đường Nguyễn Duy Trinh vào khu công nghiệp Phú Hữu.

Hầu hết các DA BOT đều chậm tiến độ

Kết luận thanh tra của TTCP chỉ rõ, UBDN TP. HCM do thiếu trách nhiệm trong công việc, nên nhiều hợp đồng BOT, BT chưa đủ trình tự, thủ tục, điều khoản mâu thuẫn, sai quy định, tổng vốn đầu tư tăng sai dẫn đến thời gian khai thác thu phí hoàn vốn không đúng quy định; Thiếu phương án huy động vốn, chưa đủ cam kết của ngân hàng hoặc nhà cấp vốn (DA Cầu Phú Mỹ); phương án hoàn vốn bao gồm cả thuế VAT vào trong phương án tài chính làm kéo dài thời gian thu phí, không điều chỉnh hợp đồng theo quy định khi có các yêu tố thay đổi, ký kết phụ lục hợp đồng khi nhà đầu tư chưa đảm bảo vốn chủ sở hữu theo quy định, điều khoản trong hợp đồng mâu thuẫn làm tăng chi phí, giảm doanh thu thu phí như tại dự án cải tạo QL 1 đoạn An Lạc - An Sương.

TTCP cũng chỉ rõ, UBND TP. HCM và các đơn vị chuyên môn đã có nhiều sai sót trong công tác thẩm định, phê duyệt DA khả thi, nội dung DA thiếu sự cần thiết phải đầu tư, phương án so sánh (như DA xây dựng cầu Phú Mỹ và đường nối); Không lập hồ sơ và báo cáo thẩm định DA điều chỉnh tại DA cầu Phú Mỹ; Tại DA mở rộng xa lộ Hà Nội, UBND TP. HCM đã để nhà đầu tư phê duyệt dự án vượt thẩm quyền; Phê duyệt chưa đầy đủ, thiếu tính chính xác, tăng sai tổng mức đầu tư tại hàng loạt dự án như dự án cải tạo, nâng cấp QL 1A đoạn An Sương - An Lạc; DA xa lộ Hà Nội; DA cầu Bình Triệu 2; DA xây dựng đường nối từ đường Nguyễn Duy Trinh vào khu công nghiệp Phú Hữu. Những vi phạm này thuộc trách nhiệm của UBND TP.HCM, Sở GTVT, Sở KHĐT và một số cơ quan liên quan. Riêng việc thẩm định, phê duyệt dự án cải tạo nâng cấp QL 1 đoạn An Sương - An Lạc thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT và các cơ quan chuyên môn thuộc bộ này.

Qua thanh tra, TTCP kết luận: hầu hết các DA BOT nêu trên đều chậm tiến độ, từ đó dẫn đến giảm doanh thu, tăng chi phí, lãng phí vốn đầu tư

Chọn nhà đầu tư khi chưa rõ năng lực, chỉ định thầu không đúng quy định

TTCP đã chỉ rõ, UBND TP. HCM đã không xây dựng danh mục DA, không thực hiện việc công bố danh mục, hoặc thực hiện công bố chậm. Mặt khác, việc lựa chọn nhà đầu tư các DA chủ yếu thực hiện theo hình thức chỉ định thầu không đúng quy định pháp luật. Bên cạnh đó, một số DA đã không triển khai thực hiện đúng quy định về lựa chọn nhà thầu, không lập kế hoạch đấu thầu…

Trong khi, theo quy định thì hàng năm căn cứ vào quy hoạch, phát triển kinh tế, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư sẽ kiến nghị với Bộ Kế hoạch - Đầu tư để trình Thủ tướng công bố hoặc tự công bố danh mục các DA BOT theo thẩm quyền để kêu gọi đầu tư. Trên cơ sở công bố, cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức lựa chọn nhà đầu tư để đàm phán, ký hợp đồng.

Kết luận của TTCP chỉ rõ, trong công tác chọn nhà thầu tại DA BOT cầu Phú Mỹ, UBND TP. HCM đã “ưu ái” chọn Công ty Cổ phần đầu tư xây Phú Mỹ làm nhà đầu tư khi chưa rõ năng lực của nhà đầu tư. Cụ thể, hồ sơ chuẩn bị đầu tư của doanh nghiệp thiếu phương án huy động vốn, chưa đủ giấy tờ cam kết của ngân hàng hoặc nhà cấp vốn, tức được lựa chọn khi chưa rõ năng lực nhà đầu tư.

Tiếp đó, trong quá trình thực hiện DA xây dựng đường kết nối vào cầu Phú Mỹ theo hình thức BT với tổng mức đầu tư trên 1.440 tỉ đồng, UBND TP. HCM đã không thực hiện việc xây dựng công bố danh mục kêu gọi đầu tư và đấu thầu rộng rãi mà giao luôn cho Công ty Cổ phần đầu tư xây Phú Mỹ thực hiện DA.

Tại DA BOT nâng cấp cải tạo QL 1A đoạn An Sương - An Lạc (Do Bộ GTVT ký kết với nhà đầu tư là Công ty cổ phần đầu tư phát triển hạ tầng IDICO từ năm 2003, đến 2010 chuyển giao TP.HCM quản lý), TTCP cho hay: Quá trình thực hiện dự án, IDICO đã đề xuất bổ sung xây dựng 2 nút giao thông và lắp đặt dải phân cách làn xe cơ giới và thô sơ với tổng mức đầu tư hơn 704 tỉ đồng. Tuy nhiên, thay vì bổ sung DA vào danh mục và kêu gọi các nhà đầu tư tham gia theo quy định, UBND TP. HCM đã chỉ định luôn IDICO làm nhà đầu tư…

Kết luận của TTCP nêu rõ: “Việc không kiến nghị, không xây dựng và công bố kế hoạch dự án hoặc có nhưng chậm và chỉ định thầu đã không phát huy được nguồn lực xã hội, làm giảm tính cạnh tranh giữa các nhà đầu tư, khó lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực tài chính và kinh nghiệm tốt nhất”.

Qua kết quả thanh tra tại các DA BOT trên địa bàn TP. HCM, TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành và TP.HCM xử lý khoản tiền sai phạm theo kết quả thanh tra là 2.172 tỉ đồng. Trong đó phê duyệt không đúng khoản tiền 1.400 tỉ đồng, phê duyệt tăng sai 67 tỉ đồng; giảm tổng vốn đầu tư, điều chỉnh hợp đồng các dự án với giá trị 90 tỉ đồng, loại khỏi phương án tài chính đối với cầu Bình Triệu 2 gần 50 tỉ đồng; giảm giá trị quyết toán dự án 497 tỉ đồng; Thu về ngân sách thành phố từ các nhà đầu tư với giá trị hơn 41 tỉ đồng do thực hiện không đúng quy định.

TTCP cũng kiến nghị kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với UBND TP.HCM, Bộ GTVT, UBND tỉnh Bình Dương đã vi phạm các quy định pháp luật, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm đã giao nêu trong kết luận thanh tra.

Nam Phong